Tuyển tập thơ Mặt đường khát vọng (1974) – Nguyễn Khoa Điềm phần cuối

Mặt đường khát vọng là một tập thơ hay làm nên tên tuổi của Nguyễn Khoa Điềm. Tập thơ này được viết vào năm 1971 trong những năm tháng của chiến tranh. Khi ấy bọn tay sai, đế quốc đã ra sức xuyên tạc cộng sản và làm lung lay ý chí của bạn trẻ. Và Mặt đường khát vọng đã ra đời như là một cách để đánh thức ý chí của nhân dân nhất là thế hệ trẻ.

Báo động

Buổi sáng ấy
Ta không quên
Hình dáng những chiếc tàu há mồm ngoạn vào thành phố
Trên bến đổ quân của Trăm năm giặc Pháp
Lại những lốt giày kiểu mới dẫm lên
Những lốt giày viễn chinh
Cắt hình răng chó
Cắm ngập vào phù sa đỏ…
Chiếc mũ sắt lù lù nửa mặt
Áo quần sặc diêm sinh máy móc
Những con cá sấu Đại Tây Dương
Trườn lên bờ sông
Gai góc đầy mình những súng và đạn
Chúng phả vào không gian mùi mặn
Của máu những cuộc săn người
Của mồ hôi nhiều hải cảng
Của xương trên cánh buồm cướp biển
Và những mưu đồ tăm tối bên kia đường chân trời…

Ngón tay đặt lên vòng cò
Nằm xuống và trườn lên
Chúng hét lên những khẩu lệnh man rợ
Gờm gờm nhìn chúng ta
Thành phố lập tức bị đặt trước tầm súng
Thành phố lập tức biến thành cánh rừng
Những cánh rừng Viễn đông có dây thép gai và bao cát
Chúng ta biến thành tên mọi da màu
Cho người Mỹ truy kích lùng săn…
Viễn Tây – Viễn thông
Kim địa bàn quay ngược
Quả đất quay ngược
Việt Nam sẽ trở về 200 năm trước
Đội mũ lông chim và cầm búa đá
Ngã gục dưới mũi súng tối tân
Và bông hoa của chủ nghĩa thực dân
Sẽ xèo cánh trên núi sông ta đó
Bông hoa đó là dấu giày răng chó!
Lịch sử đã lặp lại rồi chăng?
Một nỗi đau từ vô tận vô cùng
Ùa vào mỗi căn nhà, góc phố
Những tiên cảm gớm ghê, đày đoạ
Đều vẽ ngày thất thủ kinh đô…
Nhưng lịch sử không lặp lại bao giờ
Gần thế kỷ qua đi, đã đủ
Những đạo quân thực dân
Trở thành đạo quân của “Hoà bình, Danh dự”!
-Kìa các bạn Việt Nam
Các bạn hãy cài then, ngủ kỹ
Mặc chúng tôi với day thép gai ngoài đường
Chúng tôi đến đây vì một lời cam kết
Súng đạn này là để chống xâm lăng
Để chứng minh cho lời nói là việc làm
Buổi sáng nay
Khi chúng tôi còn trên tàu
Chúng tôi đã ném xuống sông những lon đổ hộp
Cho những đứa bé Việt Nam lặn mò ngoi ngóp
Người Mỹ chúng tôi đáng thiện cảm biết bao
Đã hết lòng kích lệ, vỗ tay reo
Người Mỹ thích vui, lại vô cùng giàu có
Ưa giản dị nên bắt tay bằng kiểu đó!
Buổi chiều ấy
Trước con tàu và trước dòng sông
Chúng ta hỏi nhau và như tự hỏi:
Chúng ta hiểu thế nào là cam kết?
Sự có mặt này để cam kết với ai?

Trong im lặng, ai đó trả lời:
-Người Mỹ đừng quên đây là xứ sở
Của những Yết Kiêu bất tử!

Ta quay nhìn. Sông đã hóa mênh mông
Từ trầm rư, sông vỗ sóng trùng trùng
Nối lịch sử những bờ không giới hạn
Những cam kết hôm nay với trăm đấng anh hùng…

Khoảng lớn âm vang

Ta lớn lên miền những tiếng động lớn lao
Nơi mỗi âm thanh vang vọng khoảng sâu
Trên cánh sóng đưa ta vào Trái Đất
Vào tình yêu và vào hạnh phúc…

Mùa thu này em sẽ không quên
Bom chúng ném vào từng toạ độ
Nhưng hạt dẻ gai rơi giòn mặt cỏ
Đủ dư âm gọi lũ sóc rừng
Thành phố dịu dàng lên những hợp âm
Con sóng vỗ vào ke đá Thương-bạc
Tiếng guốc gỗ lối hoàng cung tím ngát
Cuốn rì rào phố xá đi xa…

Biết bao điều ta có trong ta
Từng tiếng dẻ rơi, cái trở mình thành phố
Trong bom đạn ta càng chăm chú
Mở giữa linh hồn những khoảng lớn âm vang

Nhưng chiều nay em đi cùng anh
Ta trở lại với phường náo động
Để lắng nghe hết cái độ rền sự sống
Cái đường tròn mới lạ của âm thanh…

“Nói cho đồng bào tôi nghe”
Và “nghe đồng bào tôi nói”…
Phút bập bẹ chúng con vừa biết nói
Phút nàng hoàng cha mẹ được nghe
Phút Phù Đổng đòi roi và ngựa sắt
Mấy ngàn năm dân tọc còn nghe
Ôi sau bồn ngàn năm
Hôm nay chúng con cất tiếng
“Nói cho đồng bào tôi nghe”
Và “nghe đồng bào tôi nói”…
Những âm thanh nghẹn ngàn, dữ dội
Báo phút lên đường chống Mỹ thiêng liêng…

Từ phố phường con về mái nhà tranh
Ngồi dưới ngọn đèn dầu năm tháng
Từ trường học con vào khu lao động
Nắm những bàn tay chai sạn, sần sùi
Những bàn tay như khuôn mặt cuộc đời
Đã nắm khổ đâu, đã chào sự sống
Chúng con NÓI với yêu thương cháy bỏng
Chúng con NGHE trong mỗi nhịp tim mình
Ôi cuộc đời, những giá trị đinh ninh
Con tìm thấy lòng con trong sạch quá
Bao ngà ngọc chưa bao giờ khai phá
Phút trở về mẹ gửi gắm cho con
Bao đau thương, căm giận, tủi hờn
Con xin mẹ cho con cùng chưa sẻ
Mẹ hãy kể đứa nào làm khổ mẹ
Cha trút cho con nỗi nhục cha đau
Cho xương con có dáng trăm cọc bêu đầu
Cho mắt con có màu gươm của mắt nghìn người bị chém

Cho tay con có mười chiếc đinh của nghìn tay bị đóng
Cho môi con khô nỗi thèm sữa em non
Con muốn làm người, mẹ ơi, Việt Nam!
Mang nghĩa nặng phù sâu là vũ khí
Lấy Độc lập, Tự do làm ý chí
Chúng con đi cuối đất, cùng trời
Đuổi hết giặc Mỹ rồi, con mẹ mới nguôi…

Hãy nghe đồng bào tôi nói
Và nói cho đồng bào tôi nghe
Rồi hát cho đồng bào tôi nghe…
Ôi miền Nam ta
Bao năm rồi ta không được nói, được nghe
Ta mở miệng chúng đem dao kề cổ
Ta lắng nghe chúng đè lên ngực thở
Chúng bắt ta chỉ biết cúi đầu nghe
Nghe như mê ú ớ tựa ma đè
Nghe thắt họng nước bọt trào ừng ực
Nghe chúng thét: “Thằng này khu trù mật!
Còn tên kia, khố rách, giải dinh điền
Ái mở mồn đòi thống nhất Bắc Nam.
Cứ đem chém theo luật 10-59″
Nghe chúng gào: “Lấp bằng sông giới tuyến”
“Trung lập, hòa bình là bán rẻ núi sông”
Chúng bô bô: “Chính sách bốn không”
Và ta hưởng không áo, không cơm, không nhà, không cửa
Chúng rêu rao: “thanh niên là phụng sự”
Và trẻ mười lăm bị lùa đến quân trường
Chúng “tâm ca” nào “cứu khổ, tình thương”
Và đánh đắm những tâm hồn vào nước mắt
Miệng thằng Cẩn nhai trầu hay ngậm tiết
Miệng Ních-xơn nhai “nhai huyết học màu da”
Miệng Thiệu -Hương nhai khố rách dân ta
Nhai và nói, nói và nhai hỗn độn
Nên nước bọt ngầu máu người tanh lợm
Phun bẩn đất đai, xám xịt màu trời
Ôi mấy ngàn đêm tố cộng, chiêu hồi
Ôi mầy ngàn ngày thanh trừng, thanh lọc
Ta đã nén hờn căm đáy ngực
Dồn sức hơi tìm tiếng hét hôm nay
Đây hôm nay phút ngôn ngữ căng môi
Phút tiếng nói đã trở thành hêịu lệnh
Phút ngôn ngữ đã trở thành hành động
Phút tín hiệu đã trở thành sự sống
Những âm thanh dội lại, truyền đi
Như dập búa nói cùng đe
Như sóng biển nói cùng bờ bãi
Như thác đổ nói cúng đá núi
Như gió cao nói với ngọn cờ
Những âm thanh không bến, không bờ
Tuôn chảy, luân lưu, hồi sinh, cộng hưởng
Nhân dân sức mạnh trong tận cùng sức mạnh
Nhân dân niềm tin trong sâu thẳm niềm tin
Vang, vang, vang như trỗi vạn hồi kèn
Báo hiệu chúng ta tiến vào lịch sử
Quyết đánh Mỹ và quyết tâm thắng Mỹ!

Có khi nào em hiểu phút này không
Khi nào âm thanh như lớp sóng đi vòng
Nghe và nói, nói và nghe rạo rực
Như nước mắt nhìn vào nước mắt
Như tình yêu nồng cháy với tình yêu
Như mùa trăng gọi dậy thuỷ triều
Như mặt trận hiệp đồng cùng mặt trận
Nói và nghe trong “Đêm uất hận”
Nói và nghe trong buổi tuần hành
Nói và nghe giữa tù ngục xích xiềng
Nói và nghe trước toà án giặc
Nói và nghe bàn tay siết chặt
Trong mắt nhìn thăm thẳm sắc quê hương

Đồng bào ơi
Nói và nghe để nhớ lấy lời
Người đang sống với người đã khuất
Trên mặt đất và trong lòng đất
Nói và nghe những thế kỷ gọi về
Nói và nghe “Hãy nhớ lấy lời tôi”
Lời anh Trỗi trước giờ ngã xuống
Hun hút lòng ta thời gian chuyển động
Chúng ta lại đi giữa Huế -Sài Gòn
Biết nhớ lời và biết công ơn
Biết đứng dậy nơi máu anh đã đổ
Biết căm giận và biết làm bão tố…
Em ơi em, đừng quên, đừng quên
Từ mặt đất đã trở về mặt đất
Những âm vang soi lòng ta rõ nhất
Soi lòng ta cả âm sắc mai sau
Soi lòng ta cả trái đất cơ cầu
Đang đứng dậy hòa chung tiếng nói
Nếu đêm nay ta ngồi trong “Đêm không ngủ”

Thì bên kia Pi-tơ hát trên đường
Từ dạ hội Mi-lăng đêm trắng Xtốc-khôn
Từ những “Việt cộng Phần Lan” đến tín hiệu con tàu xa mặt đất.
Hai tiếng “Việt Nam! “Việt Nam!” vang lên thân thuộc
Như “mẹ”, như “cơm”, như “ánh sáng”, “hoa hồng”.
Như “đất”, như “hôn”, như “đẹp”, như”cánh đồng”
Với hai ngón tay xoè lên như thiên thế
V bay lên như cánh chim báo bão
Lượn khắp địa cầu, ngôn ngữ, màu da
Ôi V Việt Nam, V chiến thắng, bay xa

Xem thêm: Tuyển tập thơ Mặt đường khát vọng (1974) – Nguyễn Khoa Điềm phần 2

Đón bão

Thành phố ơi, những mái ngói ngang trời
Mang dáng lớn con cá kình xuống biển
Sóng đã vỗ bừng bừng trên sáu huyện
Dậy lên rồi! Thành phố dậy mà đi!
Ngàn năm sau không có phút này đâu
Ngàn năm trước sẽ gọi là mơ ước
Phút đuổi Mỹ, phút ta giành lại nước
Mỗi tấc đường đều dậy gió xung phong!

Ôi gió xung phong, gió của chiến công
Gió rất trẻ, gió thổi từ thân thể
Những thân thể biết vươn lên tầm thế hệ
Những dáng người lao tới đích vô song

Độc lập, Tự do… Gió thổi hào hùng
Gió quét địch suốt chiều dài mặt phố
Gió xốc dậy những mặt đồng, mặt phá
Gió lộng tâm hồn…Ôi gió vinh quang!

Bay bay lên! Hỡi năm cánh sao vàng
Đây triều gió Tấn công và Nổi dậy
Đây ngọn gió hữu tình ngàn năm được thấy
Dậy lên rồi! Thành phố dậy mà đi!

Bạn ở đâu giữa thành phố xuống đường
Phút hân hoan tôi gọi thầm tên bạn
Ôi thành phố nửa phần là gió nắng
Mà nửa phần là khuôn mặt yêu thương

Cho tôi hôn tay bạn trăm lần
Những tay súng và tay cầm biểu ngữ
Cho tôi chào tiếng cao sang này: -Đồng chí!
Cho tôi “đồng chí” – ơi em!

Tôi mê đi trong tiếng bước chân
Tôi, giọt máu và tôi là giọt lệ
Tôi xin gửi vào cuộc tuần hoàn này sức trẻ
Cuộc đời tôi, ôi Tổ quốc mến thân!

Xin trút một đời vào sức nặng bàn chân
Góp với đô thành, đô thành nổi dậy
Nếu trái đất là trái tim vĩ đại
Tim sẽ đập vì bước chân Việt Nam

Bạn thấy không cả nước đã lên đường
Tôi yêu quá những ngả đường gặp gỡ
Những đội ngũ. Những đường lên cửa mở
Những giá trị định hình trong sức gió ta đi

“Mở đường mà tiến, đánh địch mà đi”
Mở sông núi những bước dài vạn dặm
Mở thế trận với muôn trùng thế trận
Khép vòng vây, giội lửa xuống đô thành!

Đạp lên đầu thù! Hành quân, hành quân…
Sông núi cài lá ngụy trang xanh
Bán đảo uốn mình thành trận lốc
Ta lên cao điểm, tràn cao ốc!

Ta gọi tên bằng hiệu lệnh tiến công
Ta chào nhau bằng tiếng súng hiếp đồng
Ta đan lửa những vùng trời cao rộng
Ta đan dấu những mặt đường cháy nóng!

Đất nước muôn năm!
Những ngựa đá lại xuống đường
Những bà mẹ đo chân vào thần tích
Để hoài thai triệu triệu những anh hùng
Những anh hùng Việt Nam chống Mỹ
Đang xuống đường như nắng xuống quê hương…

“Hỡi những con khôn của giống nòi
Những chàng trai quý gái yêu ơi…”
Câu thơ Tố Hữu chào ta đó
Đọc tự bao giờ run cháy môi…

Tự bao giờ… Huế của ta ơi!
Trời thu xanh thẳm mặt kỳ đài
Cờ ta lên đỏ nền cung cấm
Sông núi reo vang: Độc lập rồi!

Từ đó Mùa Thu đẹp lạ thường
Thơ Anh như lá dậy sân trường
Trời thu cũng biếc màu thương nước
Thơ với Trời Thu đã xuống đường!

Giữa một mùa thu đẹp cuộc đời
Giữa màu khai giảng rất xanh tươi
Bao mùa tranh đấu chân sau trước
Nối gót lên đường, tuổi trẻ ơi!

Hãy chọn cùng nhau một trận này
Những hồn khởi nghĩa rất mê say
Chân trời đã hiện trong tầm mắt
Đường lớn ta đi rộng tháng ngày…

“Hỡi những con khôn của giống nòi
Những chàng trai quý gái yêu ơi…”
Bâng khuâng…Năm tháng…Bâng khuâng ấy
Dội ngực hôm nay tiếng đáp lời:

Chúng con chào thành phố yêu thương
Chào tuổi trẻ 900 năm đại học
Khi Cách mạng hồng lên màu ký ức
Khi mùa thu truyền sức trẻ hiên ngang
Khi năm tháng là niên khoá xuống đường
Khi bài học được viết từ mặt nhựa
Giấy không cạn đau thương, mực phải mài giữa phố
Chúng con thề chúng con sẽ ra đi!

“Hễ con một tên xâm lược trên đất nước ta
thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu quét sạch nó đi!”.
Quét sạch nó đi!
Thưa Bác
Chúng con thề
Chúng con nghe lời Bác dặn
Trong trận đánh này
Chúng con nguyện làm người lao công chân thành cần mẫn
Luôn có mặt mỗi mặt đường khát vọng
Rất tự hào
Quét sạch nó đi!

Trên đây là những bài thơ cuối cùng trong trường ca Mặt đường khát vọng. Thông qua toàn bộ sáng tác này ta có thể thấy được trình độ và khả năng văn chương của Nguyễn Khoa Điềm. Cũng như những tư tưởng mà nhà thơ muốn gửi gắm trong chính tác phẩm của mình. Hy vọng bạn thích tập thơ này và đừng quên đón đọc những bài viết tiếp theo để cập nhật những bài thơ hay nhất bạn nhé!