Nhà thơ Tản Đà và phần Thơ, Các bài hát và lục bát có lời (Tập Khối tình con III 1938)

Tập Khối tình con III của nhà thơ Tản Đà cũng được đánh giá khá cao trên văn đàn. Tuy nhiên nếu xét về độ nổi tiếng thì nó không bằng được tập I của quyển này. Với các bài thơ ở đây ta thấy các mạch thơ và tứ thơ không đồng nhất. Các câu thơ có độ dài ngắn khác nhau. Đa phần các bài thơ trong tập này nói về con người và các mảnh đất nơi nhà thơ đã đặt chân qua. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu các bài thơ thuộc phần Thơ, Các bài hát và lục bát có lời của Khối tình con III bạn nhé!

Vịnh bức địa đồ rách

(quê Sơn Tây)
Nọ bức dư đồ thử đứng coi
Sông sông núi núi khéo bia cười!
Biết bao lúc mới công vờn vẽ
Sao đến bây giờ rách tả tơi?
Ấy trước ông cha mua để lại
Mà sau con cháu lấy làm chơi
Thôi thôi có trách chi đàn trẻ
Thôi để rồi ta sẽ liệu bồi

Sông cái, chiếc thuyền nan

(Đề An Nam tạp chí số 1 ở Hàng Lọng)
Thả chiếc thuyền nan bé tẻo heo
Cũng buồm, cũng cột, cũng giây lèo
Nghìn trùng sóng gió ba khoang nứa
Bốn mặt non sông một mái chèo
Những hẹn nước mây thu mấy độ
Thử xem giời biển rộng bao nhiêu
Con đường vô hạn vui chăng tá?
Mà hỡi giòng sông tiếng nước reo

Sơ thu hoài cảm

(Làm khi An Nam tạp chí ở Hàng Lọng)
Lạnh lùng trướng gấm báo tin thu
Giở dậy canh khuya khách tựa lầu
Ấy vẫn Nam Nam cùng Bắc Bắc
Những là Á Á với Âu Âu
Cho hay phong hội âu là thế
Mà cái văn minh nó ở đâu?
Sơn hải hỡi ai, người thệ ước
Gió hưu, giăng lạnh, tiếng ve sầu

Nhớ các bạn độc giả của “An Nam tạp chí”

(Tặng An Nam tạp chí
Mac Mahon, Saigon)
Nhớ ai, chẳng nhớ những là ai
Mây nước xa trông luống ngậm ngùi
“Tạp chí” mươi kỳ duyên đã nhạt
“An Nam” hai chữ mực hồ phai
Ba thu ngày tháng la đà uổng
Bốn bể âm thư vắng vẻ hoài
Bóng lặn tà dương, giời sẩm tối
Ếch kêu đầy phố tiếng xe hơi!

Mậu Thìn xuân cảm

(Xóm Gà Gia Định)
Cuộc thế xoay quanh đất một hòn
Sông chưa cạn đó, núi chưa mòn
Dân hai nhăm triệu ai người lớn?
Nước bốn nghìn năm vẫn trẻ con
Cám cảnh khói mây mờ mặt biển
Lo đời sương tuyết bạc đầu non

Sài Gòn tới Nha Trang hữu cảm

Xóm Gà tan giấc, rạng vừng ô
Tối đến Nha Trang, rượu một hồ
Trợ bút đã xin từ bác Diệp
Phụ trương để lại cậy thầy Ngô
Dám quên Đông Pháp người tri kỷ
Riêng nhớ An Nam bức địa đồ
Hai chuyến chơi xuân Thìn với Mão
Khi ra còn nhận những đường vô

Chiếc tầu An Nam

(Nam Định)
Bốn bể năm châu náo cuộc đời
Con tầu bản quốc, chị em ơi!
Tấm thân dầm nước đà nên sắt
Tiếng hiệu vang sông mới hét còi
Vồn vã gió mưa cơn giục khách
Mênh mông giời biển bước ra khơi
Hỏi thăm Âu Mỹ bờ đâu bến?
Mở máy quay guồng quá độ chơi

Hủ nho lo mùa đông

(Làm khi An Nam tạp chí ở Nam Định)
Lo đời chưa đã, lại lo đông
Lo mãi! cho mình hủ chẳng xong
Mặt nước khói tan, chim vía cá
Đầu non sương phủ dạn thân tùng
Trăm năm tính cuộc còn man mác
Bốn bể thương ai luống lạnh lùng
Ngày ngắn đêm dài đêm lại sáng
Đêm qua ai có bạc đầu không?

Nhớ ông Bùi Tứ [Nhớ ông Thù Nguyên]

Nhớ ai như nhớ bác Thù Nguyên
Nhớ bác đêm này bác nhớ? quên?
Những lúc đầu non vừng thỏ sế
Có khi mặt biển ngọn trào lên
Tháng ngày lắm lúc như thoi én
Thân thế đôi ta tựa chiếc thuyền
(Hai câu kết khuyết)

Nhớ ông Trần Quì

(Trước Hữu Thanh)

Cô Tô tàn phá, lạc Tây Thi
Tôi giở về quê, bác đổi đi
Một chén quan hà sân Thắng Ý
Cách năm mây nước đất Nam kỳ
Nghĩ đời lắm lúc chân như giả
Mà cảnh trong tuồng hội cũng ly
Ly hội hội ly âu cũng thế
Trăm năm ta nhớ bác Trần Quì

Từ chủ bút “Hữu thanh” lưu đề

Mới nửa năm giời báo “Hữu thanh”
Biệt ly lai láng xiết bao tình
Chút tình hữu ái không ly biệt
Tiếng gọi đàn xa núi Tản xanh

Quê nhà chơi mát cảm hứng

(trước Hữu Thanh)
Con đường vô hạn, khách đông tây
Ta nhớ ai mà đứng mãi đây?
Nước rợn sông Đà con cá nhẩy
Mây trùm non Tản cái diều bay
Nặng như quả đất mà xoay được
Cao đến ông giời khó với thay!
Giời, đất, cá, chim đều tự đắc
Ở đời ai dễ chẳng vung tay!

Khách giang hồ

(trước Hữu Thanh)
Khuất khúc non sông lắm dịp cầu
Những là gió Á với mưa Âu
Đời chưa duyên kiếp ai xanh mắt?
Khách chẳng công danh cũng bạc đầu!
Cảnh cũ đòi phen thay chủ mới
Đường xa kinh nỗi suốt đêm thâu
Giang hồ chưa đã bao nhiêu bước
Mà cuộc trần ai mấy bể dâu!

Mưa thu đất khách

(Đốc tín Phủ Lý – trước Hữu Thanh)
Mưa, mưa mãi, ngày đêm rả rích
Giọt mưa thu, dạ khách đầy vơi
Những ai mặt bể chân giời
Nghe mưa, ai có nhớ nhời nước non?

Con cuốc cùng con chão chuộc

(trước Hữu Thanh)
Bờ ao trên bụi có con cuốc
Ở dưới lại có con chão chuộc
Hai con cùng ở, cùng hay kêu
Một con kêu thảm, con kêu nhuốc
Chuộc kêu đắc ý gặp tuần mưa
Cuốc kêu đau lòng thương xuân qua
Cùng một bờ ao, một bụi rậm
Phong cảnh không khác, tình khác xa

Phong dao Bờ Hồ bài 1

Bờ Hồ những gió cùng giăng
Những giăng cùng gió, lăng nhăng sự đời
Ai lên, ta hỏi ông Giời:
Bầy chi giăng gió? cho người gió giăng?!

Phong dao Bờ Hồ bài 2

Đêm qua mất cắp như chơi!
Có chỗ mất vợ, có nơi mất chồng
Ông Tơ nghĩ chẳng thẹn thùng!
Còn đương chắp mối tơ hồng xe ai?

Phong dao Bờ Hồ bài 3

Hỡi cô yếm trắng kia là!
Chồng cô cô bỏ ở nhà, đi chơi
Thế gian chẳng có ai cười
Trên giăng có chú Cuội ngồi nhe răng!

Chim hoạ my trong lồng

Hoạ my ai vẽ nên my?
Trông my my đẹp, hót thì my hay!
Ai đưa my đến chốn này?
Nước chong gạo trắng my ngày ăn chơi
Lồng son cửa đỏ thảnh thơi
My bay, my nhẩy, sướng đời nhà my!
Nghĩ cho my cũng gặp thì!
Rừng xanh my có nhớ gì nữa không?

Mừng cưới

Trác lạc tiên sinh thiên hạ sĩ
Kiều tu nương tử hoạ trung nhân
Sự nhân duyên ai chắp sợi tơ mành
Ông tạo hoá khéo xoay vần nên thế thế
Tản lĩnh, Hát giang, giang san chung tú khí
Ngộ tuy kỳ, diệc lý sở đương nhiên
Ngọn đuốc hoa tiêu vạn hộc thu phiền
Đài phi phụng, mộng du tiên giờ đã bén
Rầm tháng chạp Duy Tân năm thứ chín
Hội trăm năm xin nguyện bóng giăng già
Nhân sinh đệ nhất thực là!

Hỏi gió

Mưỡu:
Cát đâu ai bốc tung giời?
Sóng sông ai vỗ? Cây đồi ai rung?
Phải rằng dì Gió hay không?
Phong tình đem thói lạ lùng chêu ai?
Nói:
Khoái tai phong dã!
Giống vô tình gỗ đá cũng mê tơi
Gặp gió đây, hỏi một đôi lời:
Ta hỏi gió quen ai mà phảng phất?
Thử thị Đà Giang phi Xích Bích
Dã vô Gia Cát dữ Chu Lang
Ai cầu phong? mà gió tự đâu sang?
Hay mải khách văn chương tìm kết bạn?
Gió hỡi gió! phong trần ta đã chán
Cánh chim bằng, chín vạn những chờ mong
Nên chăng, Gió cũng chiều lòng

Lại say

(Trước Hữu Thanh)
Say sưa nghĩ cũng hư đời!
Hư thời hư vậy, say thời cứ say!
Đất say, đất cũng lăn quay
Giời say, mặt cũng đỏ gay, ai cười
Say chẳng biết phen nầy là mấy!
Nhìn non xanh chẳng thấy, lại là say
Quái say sao say mãi thế nầy?
Say xuốt cả đêm ngày như bất tỉnh
Thê ngôn tuý tửu chân vô ích
Ngã dục tiêu sầu thả tự do
Việc trần ai ai tỉnh ai lo
Say tuý lý bất lo mà bất kể
Giời đất nhỉ, cái say là sướng thế!
Vợ can chồng, ai dễ đã chừa ngay
Muốn say, lại cứ mà say

An Nam tạp chí lại ra đời

(Bờ Hồ)
Mưỡu:
Năm xưa Đinh Mão ta ngơi
Năm nay Canh Ngọ ta thời lại ra
Ai về nhắn chị em nhà
Nhắn rằng ta nhắn rằng ta ra đời
Nói:
Nhân khổ bất tri túc
Bạc đầu thôi, còn chen chúc mãi không thôi
Biết non xanh lâu những đợi chờ ai
Mà cõi tục vẫn mải chơi người giấc mộng
Vân nhàn Tản lĩnh không tương trục
Lãng nộ Đà giang cấp tự lưu
Cuốn ba đào, phong võ, giận, cười, reo
Thuyền một lá, một chèo, ai với nước
Năm Đinh Mão, khoảng đầu xuân, nhớ những ai ngày trước
Người bao nơi, mà thệ ước đã bao đông
Ai, ai, ai còn có nhớ ai không?
Phố Hàng Lọng, đội tiền phong tên lính cũ
Qua thủa đó, non Hồng Lĩnh, bể Thuận An, đường Hải Vân, sông Sài Gòn, đồi Vĩnh Yên, nam bôn bắc tẩu
Bức rư đồ nhem xấu vẫn còn nguyên
Cũng mừng thay! mà cũng ngậm ngùi duyên
Ông tạo vật ghét ghen nhường đã quá

Cảnh đêm nhà ẩn sĩ (Ngọn đèn xanh)

(Nam Định)
Mưỡu:
Năm xưa sông cái thuyền nan
Năm nay tầu sắt băng ngàn rậm khơi
Đời chưa đáng chán, ai ơi!
Chán thời chưa chán, lo thời cứ lo
Nói:
Đại ẩn ẩn thành thị
Chẳng lâm tuyền, mà hồ thỉ cũng không đâu
Một ngọn đèn xanh biếc (suốt) đêm thâu
Người dạ ngọc, mái đầu sương nhuốm tóc
Tu my tự bút niên niên thốc
Tư tưởng như cao dạ dạ phần
Vẻ tài hoa bôi nhọ vết phong trần
Trải ngày tháng, những xoay vần Nam với Bắc
Tơ chưa hết ruột, tằm sao thác
Tiền dẫu còn lưng, bạc vẫn thua
Chịu hồi đen, ngồi với cuộc ganh đua
Giời chửa sáng, tha hồ ai đó tá
Như thiên chi quả dục bình trị thiên hạ dã
Đương kim chi thế, xả ngã kỳ thuỳ
Nghĩ làng nho, ta lại muốn cười khì
Ông Mạnh Tử cũng nhiều khi hay nói khoác!
Nhớ ai, ta những lòng man mác
Ta nhớ, mà ai có nhớ ta?
Mảng bên tai như đã rộn canh gà
Thơ cạn túi, rượu ngà ngà say cạn chén
Đèn cứ cháy, chủ nhân xin tạm biệt
Đêm sau rồi, trò chuyện xuốt năm canh
Lại ta với ngọn đèn xanh

Ếch mà

Khoảng thu đông, sương xuống, gió lạnh, nước ao cạn, Ếch chui vào mả. Rô, riếc, chê, chuối, cua, ốc, tôm, tép đều có ý chê là vô tình. Ếch ngồi mà tự nghĩ riêng rằng: như mình, hai bàn tay không làm được việc gì, từ khi ra với đời, chỉ ăn cho no lòi tù và, rồi phi nhẩy hão vô ích thời lại ngồi dương mắt ra đấy thôi. Thôi thời đành ngồi tho mà chịu tiếng vô tình, còn hơn nhẩy lắm mà vô ích. Nghĩ vậy, Ếch ngồi ngâm một bài, để mà gửi đi rằng:
Phượng kêu trái núi bên tê
Hồng bay bốn bể, Nhạn về nơi nao
Cánh Bằng đập ngọn phù dao
Đầm xa tiếng Hạc lên cao vọng giời
Ao thu lạnh lẽo sự đời
Cành sương ngọn gió bời bời lá tre
Lắng tai Ếch những ngôi nghe
Tiếc xuân Quốc đã qua hè, ai thương
Tràng Ve khóc đói năn sương
Cô Oanh học nói như nhường công tai
Nỏ mồm chú Khứu hót ai?
Vì ai? bác Cú đêm dài cầm canh
Canh khuya cậu Vạc mò ăn
To mồm sơi cắp là anh Quạ đùng
Diều hâu rít lưỡi giữa đồng
Tặc kè nghiến lợi, Thạch sùng chép môi
Gáy đâu Gà mái nhà ai
Mèo gào, Chó hú, trên giời Lợn kêu
Ếch nghe cũng đã đủ điều
Ếch trông cũng đã đủ nhiều trò vui
Thôi thời Ếch cũng xin lui
Ẹp mình, rén bước, Ếch chui vào mà
Ngồi mà nhắn bạn ao ta
Bèo xưa nước cũ vưỡn là có nhau
Còn bèo còn nước còn lâu
Còn xuân sắp tới, còn thu chưa tàn
Còn nhiều ơn ái chan chan
Còn khăng khít nghĩa, còn ran ríu tình
Hang lan thanh vắng một mình
Mấy lời ỳ ọp thảo trình tương tri
Cánh bèo ngọn gió đưa đi

Rau sắng chùa Hương

(sau Hữu Thanh – Tản Đà thư điếm)
Mấy nhời cảm tạ tri âm
Đồng bang là nghĩa, đồng tâm là tình
Đường xa rau hãy còn xanh
Tấm lòng thơm thảo, bát canh ngọt ngào
Yêu nhau xa cách càng yêu
Dẫu rằng xuông nhạt, mà nhiều chứa chan!
Nước non khuất nẻo ngư nhàn
Tạ lòng xin mượn “Thế gian” đưa trình

Trên đây là các bài thơ thuộc tập Khối tình con III của Tản Đà mà chúng tôi muốn giới thiệu với bạn. Thông qua các tập thơ này bạn sẽ có được cái nhìn tổng quát hơn về cả mạch cảm xúc của tập thơ. Và cũng như qua đó cũng có thể hiểu được tại sao ông lại được đánh giá cao như vậy trên văn đàn. Và cũng đừng quên đón đọc các bài viết tiếp theo của chúng tôi để cùng tìm hiểu và cảm nhận những bài thơ hay nhất bạn nhé!
Xem thêm: Nhà thơ Tản Đà và phần Các bài hát, Thơ lục bát (Tập Khối tình con III 1938)