Nhà thơ Nguyễn Duy và tập thơ Cát trắng (1973) nổi tiếng phần đầu

Nguyễn Duy là một nhà thơ lớn của dân tộc và ông đã có nhiều sáng tác độc đáo. Trong đó phải kể tới tập thơ Cát trắng (1973). Ở tập thơ này có nhiều bài thơ rất độc đáo, trong đó phải kể tới bài thơ Tre Việt Nam. Qua các bài thơ này ta có thể cảm nhận được những dấu ấn của chiến tranh và cũng chính là những năm tháng hiền hòa. Đừng quên đón đọc những bài thơ của nhà thơ Nguyễn Duy mà chúng tôi muốn chia sẻ và giới thiệu với bạn.

Khúc dân ca

Khúc I
Con cò bay lả bay la
Theo câu quan họ bay ra chiến trường
Nghe ai hát giữa núi non
Mà hương đồng cứ rập rờn trong mây
Khúc II
Nghìn năm trên dải đất này
Cũ sao được cánh cò bay la đà
Cũ sao được sắc mây xa
Cũ sao được khúc dân ca quê mình!
Khúc III
Cò bay bằng cánh trắng tinh
Lúa thơm bằng phấn hương lành ai ơi
Mây trôi bằng gió của trời
Là ta, ta hát những lời của ta!

Tre Việt Nam

Tre xanh
Xanh tự bao giờ?
Chuyện ngày xưa… đã có bờ tre xanh
Thân gầy guộc, lá mong manh
Mà sao nên luỹ nên thành tre ơi?
Ở đâu tre cũng xanh tươi
Cho dù đất sỏi đất vôi bạc màu
Có gì đâu, có gì đâu
Mỡ màu ít chắt dồn lâu hoá nhiều
Rễ siêng không ngại đất nghèo
Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù
Vươn mình trong gió tre đu
Cây kham khổ vẫn hát ru lá cành
Yêu nhiều nắng nỏ trời xanh
Tre xanh không đứng khuất mình bóng râm
Bão bùng thân bọc lấy thân
Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm
Thương nhau tre không ở riêng
Luỹ thành từ đó mà nên hỡi người
Chẳng may thân gãy cành rơi
Vẫn nguyên cái gốc truyền đời cho măng
Nòi tre đâu chịu mọc cong
Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường
Lưng trần phơi nắng phơi sương
Có manh áo cộc tre nhường cho con
Măng non là búp măng non
Đã mang dáng thẳng thân tròn của tre
Năm qua đi, tháng qua đi
Tre già măng mọc có gì lạ đâu
Mai sau,
Mai sau,
Mai sau…
Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh

Tiếng hát mùa gặt

Lúa chín
Đồng chiêm phả nắng lên không
Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng
Gió nâng tiếng hát chói chang
Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời
Gặt lúa
Tay nhè nhẹ chút người ơi
Trông đôi hạt rụng hạt rơi xót lòng
Dễ rơi là hạt đầu bông
Công một nén, của một đồng là đây
Tuốt lúa
Mảnh sân trăng lúa chất đầy
Vàng tuôn trong tiếng máy quay xập xình
Rơm vò từng búi rối tinh
Thân rơm rách để hạt lành lúa ơi
Phơi khô
Nắng non mầm mục mất thôi
Vì đời lúa đó mà phơi cho giòn
Nắng già hạt gạo thêm ngon
Bưng lưng cơm trắng nắng còn thơm tho
Quạt sạch
Cám ơn cơn gió vô tư
Quạt đi vù vù rác rưởi vương rơi
Hạt nào lép cứ bay thôi
Gió lên cho lúa sáng ngời mặt gương!

Trống giục

Một tinh sương
Trống rung loang sóng ao trường
giục tôi đi
Bài thuộc lòng “quê hương” tôi nhẩm vội, thầm thì
Khi ấy
Đời tôi là tia nắng mai
Lòng tôi là trang giấy mới
Hồn tôi là cơn gió thổi
Đưa con diều sáo sang sông
Tôi đi theo tiếng trống tùng, tùng, tùng…
Năm xưa đã nổi
Giữa sân đình rập rình ngày hội
Những năm đánh Tây trống gọi giữ làng
Tiếng trống gầm trong tiếng thét
Tây hết
Trống lên chòi cao, bóng đổ chéo sân trường
*
Một tinh sương
Trống hội tòng quân giục tôi lên trường
Đem về những tinh sương đẹp hơn nỗi nhớ
Vòng lá ngụy trang thì thầm, nhắc nhở
Nhẩm trả tôi nghe từng vần thơ “quê hương”
Ngực tôi rộn ràng trống vỗ
Trống chòi cao nhập vào đó từ bao giờ?
*
Dòng quân chảy thành dòng thơ
Sôi sục tựa hồi trống giục
Tôi càng nghe náo nức
Tiếng trống hôm qua vang xa, vang xa
Trống từ ngọn đa
Trống từ bờ mía
Đùng đùng sấm trời
Ầm ầm sóng bể
Tiếng trống chẹn tiếng tàu bay Mỹ!

Bức tranh của tôi

Tường nhà tôi thường treo nhiều tranh
Đẹp nhất vẫn là bức tranh màu xanh
Cửa sổ
Khói trắng dăng dăng ngang tầm thành phố
Dãy núi lam sương, cánh đồng biếc mạ…
Và rung rinh vài nhánh cây, chùm quả
Cùng với những gì gọi là cuộc đời
Tất cả dẵm trên nền vĩnh cửu: bầu trời
Bức tranh màu xanh tôi thường say ngắm nhất
Mỗi tia sáng làm đổi thay màu sắc
Mỗi hạt mưa, làn sương, cánh chim
Đã khảm vào tôi từ thuở biết nhìn
Và phác trong tôi bao đường nét bình yên
Rồi một sáng tôi nghe lời bức tranh đằm thắm:
“- Anh không thể chỉ đắm say đứng ngắm
Anh phải là một nét vẽ dẫu đơn sơ”

Vẽ biển

Tranh biển
Tặng em đang học vẽ
Em tô sóng trắng, nắng hồng
Bảy sắc cầu vồng, năm sắc mây vương
Cát vàng, xanh thắm hàng dương
Chớ quên màu đất – cánh buồm – em ơi
Gió biển
Biển thở hơi xanh mỗi đầu ngọn sóng
Sáng thổi buồm đi, chiều thổi buồm về
Ta ơn biển khơi cả từ hơi thở
Làm áo đêm đông làm quạt trưa hè

Trận địa tím

Trên đồi sim
Nòng súng nghếch nhìn
Hiền như sắc tím
Cây lá vẫy muôn bàn tay mịn
Ấp che ta trong nắng sớm mưa chiều
Một thoáng gió qua cũng gợi rất nhiều
Bàn tay ngỡ ngàng ngắt bông hoa tím
Hết giắt lên tai lại đưa xuống miệng
Rõ buồn cười không biết cài đâu
Nghe mơn man từ một trái đồi nâu
Tiếng cười đuổi nhau, tiếng trâu rứt cỏ
Không cây nào như cây sim quê ta
Mọc giữa cằn khô vẫn xòe đầy hoa
Chiu chắt màu sành luyện thành sắc tím
Lọc từ sỏi ra mật đường ngọt lịm
Càng nắng càng mưa trái mọng càng thơm
Trận địa ầm ầm tiếng súng, tiếng bom
Có phút này đây không gian im ắng
Là lúc đồi sim nhẹ nhàng như nắng
Mở áo tím ra che sóng, che ta
Ta soi tìm trong đất trong hoa
Trong sắc tím thấy lung linh sắc lửa
Và thấy từ trong mịn màng cây lá
Chớp lửa đốt thù lóe màu hoa sim

Khẩu súng trên tay ta

Báng gỗ rất dai, nòng thép rất già

Gỗ này bớt ra:
Từ chú thoi nào cũng vội
Từ chiếc giường đôi ngày cưới
Từ bóng cây che con đường xa…
Thép này bớt ra:
Từ chiếc com-pa đắn đo suy nghĩ
Từ bánh xe quay ngày ngày chăm chỉ
Từ mũi khoan sâu táo bạo tìm tòi…
Đất làm bệ tì, tay ta ghì súng
Ngửa tay là thấy nếp chai dầy
Ta hiểu giá từng mẩu quặng, mầm cây
Một giọt gang tôi thành thép hôm nay
Đất phải luyện từ vạn cổ
Một giọt nhựa nuôi cây thành gỗ
Đất phải lặng im chắt lọc cả ngàn ngày
Anh và em đã rộp tay
Cuốc đất trồng lúa khoai và khai mỏ
Hôm nay lại rộp tay đào công sự
Nghe tiếng đất vỡ ra ta hiểu rất nhiều
Ta hiểu từ khi đồng sắt còn nghèo
Thục Phán dại chi đúc tên đồng tên sắt
Nếu không có mũi tên của giặc
Bắn vào Cổ Loa
Ta hiểu miếng ăn còn độn sắn độn ngô
Ta dại chi nhồi cơm vào nòng pháo
Bắn lên trời vô vàn vải, gạo
Nếu không có trái bom nhằm xuống đầu ta
Sẽ không có quả pháo nào từ bờ bắn ra
Nếu không có pháo tàu bắn nhà dân ven biển
Cũng không có viên đạn từ ngực ta bay đi
Nếu không có viên đạn thù nhằm ngực ta bay đến
Nằm trong hầm ta càng nghe rõ tiếng
Đêm đêm đất thở nặng nề
Đất cựa mình sầm sịch trong khuya
Bị chặt làm đôi, đất đau không ngủ được!
Đất ấp ủ bao điều mong ước
Đều dồn vào khẩu súng trên tay ta
Dẫu còn dăm con chuột khoét ba lô
Và bám dưới chân vài con vắt
Ta biết nhịn đi những lời bực dọc
Để dồn hơi cho tiếng súng rửa thù
Công sự ta xây có sạt lở trăm lần
Trăm lần ta đắp lại
Hướng mũi thép là tim thù, không đổi
Thắng lợi này không riêng cho đời ta hôm nay
Cho dù anh mất một cánh tay
Em mang vết sẹo dài trên má
Ta quyết giữ lành nguyên dáng đứng người làm chủ
Trên mảnh đất của ta
Quyết giữ lành nguyên mảnh đất của ta!
Đất và ta nuôi nhau thủy chung vất vả
Còn đất, còn người – còn cả
Mãi mãi hôm nay đất sẽ đền bồi
Khẩu súng tay ta ghì chặt em ơi
Nòng thép già và báng gỗ dai!

Bầu trời vuông

Thắng rồi – trận đánh thọc sâu
Lại về với mái tăng – bầu trời vuông
Sục sôi bom lửa chiến trường
Tâm tư yên tĩnh vẫn vuông một vùng
Khoái nào bằng phút ngả lưng
Mở trang thư dưới bóng rừng đung đưa
Trời tròn còn lúc rơi mưa
Trời vuông vuông suốt bốn mùa nắng xanh
Mặt trời là trái tim anh
Mặt trăng vành vạnh là tình của em
Thức là ngày, ngủ là đêm
Nghiêng nghiêng hai mái – hai miền quê xa
Ở đây là tấm lòng ta
Sông dài núi rộng cũng là ở đây
Vuông vuông chỉ một chút này
Mà che tròn vẹn ngàn ngày quân đi

Tiếng kèn hiệu trong trận đánh cao điểm X

B52 vừa im
Pháo 130 mi-li-mét vừa im
Mặt trận bặt im như mặt hồ lặng gió
Bỗng loé lên luồng âm thanh chói đỏ
Tiếng kèn!
Tiếng kèn!
Tiếng kèn!
(Từ mặt đất cháy đen
Một bóng người nhỏ bé vọt lên
Và tiếng kèn đồng xuất trận)
Tiếng kèn ào ào bủa vây quanh tầng tầng rào kẽm
Rất nhanh. Rất nhanh
Tiếng kèn thành đạo quân âm thanh
Xộc vào từng lô cốt
Xộc vào từng lỗ châu mai
Xộc vào trí não con người
Sắt, thép, bê tông đã bị tiếng kèn đồng chọc thủng
Mặt trận mịt mù chấn động
Xe tăng từ dưới đất vọt lên
Bộ binh từ dưới đất vọt lên
Sấm sét từ dưới đất vọt lên
Vẫn tiếng kèn… tiếng kèn…
Trên cao điểm: tháp canh đổ xuống
Những mái nhà tôn đổ xuống
Lá cờ ba que rũ rượi đổ xuống
Cột lửa bùng loe hình cái loa kèn!
Cờ trắng dăng hàng… mặt trận lại lặng im
Một sự lặng im vang dội
Sẽ rầm rầm những âm thanh chở tin thắng lợi
Từ mặt trận này truyền đi
Mọi người rồi sẽ nghe say mê…
Tôi muốn hát để mọi người cùng nhớ
Về dáng hình bé nhỏ của anh chiến sĩ thổi kèn
Và tiếng kèn đỏ lừ từ mặt đất cháy đen

Chiều khẩu đội

Có người nói oan cho chiều là buồn
Tôi nghe chiều vui khi tôi vui, chiều nhớ khi tôi nhớ
Ai say chiều vàng ngõ nhỏ
Tôi say sắc chiều ươm chín đỏ cánh đồng
Chiều bồn chồn chảy tím dòng sông
Chiều dát bình minh theo đường viền đỉnh núi
Ráng chiều nấu nung màu chờ đợi
Ơi chiều khẩu đội, tôi say
Quê hương đây, sau trận đánh lấp ngày
Có nguồn suối chiều mát xanh tôi tắm
Khi đàn chim chiều sà vào kính ngắm
Đầu súng cụng trời tung muôn giọt sao

Lớp học trong mây

Tặng tổ bảo vệ đường dây F.10
Đốm đỏ đỉnh đèo xanh
Một mái tranh nho nhỏ
Bốn mùa khoác áo mây
Nghe sóng gào biển lá
Đây ngôi nhà ai ở?
Lưng dựa cột đường dây
Hoa rừng nâng hoa sứ
Dăng trùng trùng trong mây
Tiếng ai cười rích rích
Tiếng i tờ líu lô
Lớp vỡ lòng đấy ư?
Giữa đèo heo hút gió
Tôi gặp anh hôm nay
Đứng giữa vòng em nhỏ
Anh chiến sĩ đường dây
Đang lật từng trang vở
Thương em trên đèo lạnh
Xuống trường xa nửa ngày
Chiều đông tuyết tím tay
Trưa hè mây trắng núi
Anh lật giường làm bảng
Đan chõng tre em ngồi
Mở sáng những cuộc đời
Trắng thơm trang giấy mới
Cơm ghế độn mài, dong
Nhường em lon gạo, muối
Ngồi trong mây lạnh lùng
Đốt lửa hồng em sưởi
Bốn mùa khoác áo mây
Nghe sóng gào biển gió
Một mái tranh nho nhỏ
Đốm đỏ đỉnh đèo xanh

Hơi ấm ổ rơm

Tôi gõ cửa ngôi nhà tranh nhỏ bé ven đồng chiêm
Bà mẹ đón tôi trong gió đêm
– Nhà mẹ hẹp nhưng còn mê chỗ ngủ
Mẹ chỉ phàn nàn chiếu chăn chả đủ
Rồi mẹ ôm rơm lót ổ tôi nằm
Rơm vàng bọc tôi như kén bọc tằm
Tôi thao thức trong hương mật ong của ruộng
Trong hơi ấm hơn nhiều chăn đệm
Của những cọng rơm xơ xác gầy gò
Hạt gạo nuôi hết thảy chúng ta no
Riêng cái ấm nồng nàn như lửa
Cái mộc mạc lên hương của lúa
Đâu dễ chia cho tất cả mọi người

Nhớ

Nhớ em khi đang lên đèo
Nghe em là gió vờn reo lá rừng
Nhớ em khi đang sang sông
Nghe em là sóng bập bùng đưa chân
Nhớ em khi áp vách hầm
Nghe em là tiếng thì thầm đất rung
Nhớ là thế đấy em thương
Em vui trăm vạn ngả đường trong anh

Nhận được thư ở Đông Hà

Hành quân ngày lại thâu đêm
Thình lình nhận được thư em, chập chiều
Cám ơn đồng chí quân bưu
Gửi tình yêu vượt suối đèo theo anh

Khẩu súng, cây đàn

– Lên đường!
Chúng tôi khoác ba lô, quàng súng
Mặt đất rì rầm chuyển động
Rung lên một bản đàn trầm
Đồng chí Nam đi đầu
Vai mang chiếc đàn bầu
Làm bằng ống bương và sợi cước câu
Lắm núi, lắm bom là đường chiến dịch
Vẫn rất đều theo nhịp chân – nhịp phách
Nòng súng va cách cách vào bầu đàn
Bầu đàn lặng im thu vào lòng bao nhiêu âm vang
Khi khẩu súng no dầu ngả đầu vào vai chiến sĩ
Là lúc âm thanh nén trong bầu đàn
Dâng lên
Ngân vang
Không ai như anh chàng Nam
Người bé, mang nặng
Đường xa, đêm dài
Anh em nằn nì mang đỡ một vai
Nam bảo:
– Này nước, này cơm, này ba lô, quần áo
Ai có lòng mang giúp thì mang
Còn khẩu súng, cây đàn
Phải tự tôi mang lấy!

Võng trăng

Cong cong võng bạt anh nằm
Khuyên lên nền lá vành trăng lưỡi liềm
Râm ran gió kể chuyện đêm
Trăng non nghe nghé nhìn nghiêng xuống rừng
Lập là sau lớp lá rung
Thấy trăng mắc võng lưng chừng cành cây
Tình cờ đó khéo giống đây
Trăng kia cùng cánh võng này soi nhau
Đêm nay em anh ở đâu?
Cứ nhìn trăng ấy – nhìn lâu thấy người
Rừng già xuyên một tiếng nai
Cây ngái ngủ đánh rơi vài giọt sương
Khuya dần, thiêm thiếp trăng non
Trong rôm rả gió hãy còn võng trăng
Em ơi dù có mưa dăng
Đêm Trường Sơn vẫn sáng trăng lưỡi liềm

Tiếng chim bạn bè

Chưa thấy bóng chim đâu
Mà thân thương nhau quá
Không ngỡ ngàng rừng lạ
Nhờ tiếng chim nghe quen
Dài rộng là tiếng chim
Lấp đi nhiều khoảng cách
Dù trong khoảng trời nào
Tiếng chim đều trong sạch
Cánh màu vèo qua mắt
Là con chim bay qua
Tiếng hát rót vào ta
Là con chim đậu lại
Một lời hay nhớ mãi
Vang sâu xa trong lòng
Có thể nhầm màu lông
Không nhầm đâu tiếng hót
Tìm chim hoài không được
Toàn rừng xanh, rừng xanh
Bóng chim càng xa hút
Bên kia cầu âm thanh
Chim khôn khéo giấu mình
Lẫn với rừng khó thấy
Cành cây còn rung đấy
Chim vừa bay rồi sao?
Cái cành cây cao cao
Rung như bàn tay vẫy
Tiếng chim càng lộng lẫy
Nghe lại càng ngẩn ngơ
Đường hành quân còn xa
Bao nhiêu là gian khó
Chim bay cùng ta đó
Ơi tiếng chim bạn bè

Ở trên chốt, nghe tin bão

Đêm giữ chốt, nghe đài báo bão
Mái tăng này chẳng sợ gió giật tung
Lo trong ấy… nhà thoi loi bờ biển
Và ngoài kia… đồng lúa trổ đòng

Tiếng chim sau trận bom B52

Vừa tim nghỉm tiếng bom rung
Đã nghe nhỏng nhảnh chim rừng tán nhau
Cành lim nhựa chảy, lá nhàu
Tiếng chim dịt vết thương đau cho cành

Ngủ trong rừng cao su

Mắc võng ngủ nhờ rừng cây cao su
Quấn thêm cỏ vào dây cho cây không trớt vỏ
Giấc ngủ đến nhoè rừng, vẫn nhớ
Giữ nguyên lành dòng nhựa trắng cho cây

Tôi nghe rất rõ

Bên phải anh: hai chiếc xe tăng Mỹ cháy thui
Anh nằm xuống, không một lời trăn trối
Tôi ngả mũ cúi chào người đồng đội
Đắp cho anh nắm đất đỏ như lòng
Anh không nói nhưng tôi nghe rất rõ:
Doi đất dài là mũi tên đỏ
Trỏ về mặt trận phía nam

Cột số bên đường

Sài Gòn 1573
Biên Hoà 1348
Đà Nẵng…
Huế…
Hiền Lương…

Đâu chỉ là cây cột số bên đường!

Cột số đứng thu lu như trẻ nhỏ
Cột số nhìn người như con mắt đỏ
Cái nhìn của đất, bạn ơi

Cát trắng

Bên tê Cửa Tùng mênh mông cát trắng
Bên ni Cửa Tùng cũng cát trắng mênh mông
Sao cát trắng bên ni trắng toát lạnh lùng
Trắng đất, trắng tay, trắng một vùng đai trắng
Ấp chiến lược như nấm mồ câm lặng
Cát tím bầm – lở loét vết giày đinh
Mồ hôi chảy thấm vào trong cát
Máu người chảy thấm vào trong cát
Chiều nay, tôi về biển Gio Linh
Vốc nắm cát soi
Cát trắng ánh lên màu đỏ

Trên đây là những bài thơ của nhà thơ Nguyễn Duy nằm trong tập thơ Cát trắng. Ở đó ta như được sống lại những năm tháng của chiến tranh. Ở đó có chất người lính của nhà thơ. Cũng có thể nói những năm tháng của cuộc chiến đã vang vọng trong lòng mỗi người. Đừng quên đón đọc những bài viết tiếp theo của chúng tôi để cùng cập nhật những bài thơ hay nhất bạn nhé!
Xem thêm: Nhà thơ Nguyễn Duy và tập thơ Cát trắng (1973) nổi tiếng phần cuối