Tào Phong – Tập thơ Khổng Tử hấp dẫn đi cùng năm tháng

Tào Phong là một tập thơ Khổng Tử nổi tiếng với những vần thơ đặc sắc. Tập thơ này được nhiều bạn đọc biết đến và không ngừng săn đón. Sở dĩ được vậy đó chính là nhờ nét riêng trong thơ Khổng Tử. Triết học của ông nhấn mạnh sự tu dưỡng đức hạnh cá nhân và chủ trương cai trị bằng đạo đức: “tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”, xác định các mối quan hệ xã hội, đạo đức và quy phạm làm người, coi trọng “đạo trung dung” và các đức tính “nhân, lễ, nghĩa, trí, tín”. Đây là những giá trị hấp dẫn trong thi phẩm của ông. Còn chần chờ gì mà chúng ta không mong chinh phục những thi phẩm đó chứ!

Phù du 1 蜉蝣 1 • Con thiêu thân 1

蜉蝣之羽，
衣裳楚楚。
心之憂矣，
於我歸處。

Phù du 1

Phù du chi vũ,
Y thường sử sử (sở sở).
Tâm chi ưu hĩ,
Ư ngã quy xử.

Dịch nghĩa

Cánh con phù du (thiêu thân)
Như áo quần tươi sáng (của mình trang sức xa hoa không được lâu dài, như con phù du sớm sinh tối mất).
Cho nên lòng ta ưu sầu cho việc không lâu dài ấy.
Đối với ta, ta muốn trở về yên thôi (đừng ham những việc ngắn ngủi không lâu dài ấy).

Phù du 2 蜉蝣 2 • Con thiêu thân 2

蜉蝣之翼，
采采衣服。
心之憂矣，
於我歸息。

Phù du 2

Phù du chi dực,
Thái thái y bặc (phục).
Tâm chi ưu hĩ,
Ư ngã quy tức.

Dịch nghĩa

Cánh con thiêu thân,
Như áo quần trang sức đẹp đẽ (không được lâu dài, như con phù du sớm sinh tối mất).
Cho nên lòng ta ưu sầu.
Đối với ta, ta muốn quay về nghỉ ngơi (không ham những việc ngắn ngủi không lâu dài ấy).

Phù du 3 蜉蝣 3 • Con thiêu thân 3

蜉蝣掘閱，
麻衣如雪。
心之憂矣，
於我歸說。

Phù du 3

Phù du quật duyệt,
Ma y như tuyết.
Tâm chi ưu hĩ,
Ư ngã quy thuyết (thuế).

Dịch nghĩa

Con thiêu thân xoi đất mà bay ra xinh tươi
Như chiếc áo gai trắng màu tuyết.
Cho nên lòng ta ưu sầu.
Đối với ta, ta muốn quay về nghỉ ngơi thôi (không ham những việc ngắn ngủi không lâu dài ấy)

Hậu nhân 1 候人 1 • Quan hậu 1

彼候人兮，
何戈與祋。
彼其之子，
三百赤芾。

Hậu nhân 1

Bỉ hậu nhân hề!
Há qua dữ đuất (đoái).
Bỉ ký chi tử,
Tam bách xích phất.

Dịch nghĩa

Những người kia làm chức mọn đưa rước tân khách (trên đường lộ).
Phải vác giáo vác đòn.
Còn những đứa (tiểu nhân) kia,
Đến ba trăm người đều mặc phất đỏ.

Hậu nhân 2 候人 2 • Quan hậu 2

維鵜在梁，
不濡其翼。
彼其之子，
不稱其服。

Hậu nhân 2

Duy tề tại lương,
Bất nhu kỳ dực ?
Bỉ ký chi tử,
Bất xứng kỳ bặc (phục).

Dịch nghĩa

Chim bồ nông đậu trên đập,
Có thể nào không ướt cánh được chăng ?
Còn những kẻ (tiểu nhân) kia,
Không xứng đáng với lễ phục quan to của chúng.

Hậu nhân 3 候人 3 • Quan hậu 3

維鵜在梁，
不濡其咮。
彼其之子，
不遂其媾。

Hậu nhân 3

Duy tề tại lương,
Bất nhu kỳ trú ?
Bỉ ký chi tử,
Bất toại kỳ cấu.

Dịch nghĩa

Chim bồ nông đậu trên đập,
Có thể nào không ướt mỏ được chăng ?
Còn những kẻ (tiểu nhân) kia,
Không xứng đáng với nhưng vinh hạnh được vua yêu mến.

Hậu nhân 4 候人 4 • Quan hậu 4

薈兮蔚兮，
南山朝隮。
婉兮孌兮，
季女斯饑。

Hậu nhân 4

Uế hề uý hề!
Nam sơn triều tế.
UYển hề luyến hề!
Quý nữ tư cơ.

Dịch nghĩa

(Bọn tiểu nhân) đông nhiều như cây cỏ rậm rạp.
Như khí mây bốc lên khắp núi nam (khí thế rất mạnh).
Dáng trẻ trung đẹp đẽ
Người con gái nhỏ phải chịu đói khát khốn cùng (vì đã giữ gìn trinh tiết cũng như những người quân tử giữ mình theo chánh đạo, thì trái lại, bị nghèo hèn).

Thi cưu 1 鳲鳩 1 • Chim thi cưu 1

鸤鳩在桑，
其子七兮。
淑人君子，
其儀一兮；
其儀一兮，
心如結兮。

Thi cưu 1

Thi cưu tại tang,
Kỳ tử nhất hề!
Thục nhân quân tử,
Kỳ nghi nhất hề!
Kỳ nghi nhất hề!
Tâm như cất (kết) hề!

Dịch nghĩa

Chim thi cưu thì ở trên cây dâu,
Chim con thì có bảy.
Bực hiền nhân quân tử,
Chỉ có một uy nghi mà thôi,
Chỉ có một uy nghi mà thôi,
Chon nên tâm lòng như kết chặt không hề biến đổi.

Thi cưu 2 鳲鳩 2 • Chim thi cưu 2

鸤鳩在桑，
其子在梅。
淑人君子，
其帶伊絲；
其帶伊絲，
其弁伊騏。

Thi cưu 2

Thi cưu tại tang,
Kỳ tử tại my (mai).
Thục nhân quân tử,
Kỳ đái y ty.
Kỳ đái y ty,
Kỳ biền y kỳ.

Dịch nghĩa

Chim thi cưu ở trên cây dâu,
Mấy chim con thì ở ter6n cây mai.
Bực hiền nhân quân tử
Thì dây đai bằng tơ.
Hễ dây đai bằng tơ,
Thì cái mũ da màu xanh đen.

Thi cưu 3 鳲鳩 3 • Chim thi cưu 3

鸤鳩在桑，
其子在棘。
淑人君子，
其儀不忒；
其儀不忒，
正是四國。

Thi cưu 3

Thi cưu tại tang,
Kỳ tử tại cức.
Thục nhân quân tử,
Kỳ nghi bất thắc.
Kỳ nghi bất thắc,
Chính thị tứ vực (quốc).

Dịch nghĩa

Chim thi cưu thì ở trên cây dâu,
Mấy chim con thì đậu ở trên cây gai.
Bực hiền nhân quân tử,
Thì uy nghi đứng đắn không sai.
Hễ uy nghi đứng đắn không sai,
Thì có thể sửa trị (cho đứng đắn) các nước chư hầu khắp trong bốn phương.

Thi cưu 4 鳲鳩 4 • Chim thi cưu 4

鸤鳩在桑，
其子在榛。
淑人君子，
正是國人；
正是國人，
胡不萬年！

Thi cưu 4

Thi cưu tại tang,
Kỳ tử tại trân.
Thục nhân quân tử,
Chính thị quốc nhân.
Chính thị quốc nhân,
Hồ bất vạn nân (niên) ?

Dịch nghĩa

Chim thi cưu đậu trên cây dâu
Mấy chim con thì đậu trên cây trân.
Bực hiền nhân quân tử,
Sửa trị được người trong nước.
Đã sửa trị được người trong nước.
Thì sao lại không sống lâu muôn tuổi ?

Hạ tuyền 1 下泉 1 • Nước suối chảy xuống 1

冽彼下泉，
浸彼苞稂。
愾我寤嘆，
念彼周京。

Hạ tuyền 1

Liệt bỉ hạ tuyền
Tầm bỉ bao lang
Khải ngã ngộ than
Niệm bỉ Chu cương (kinh)

Dịch nghĩa

Nước suối lạnh chảy xuống kia
Thấm ngập những bụi cỏ lang kia (cỏ lang vì ủng nước mà chết rụi)
Ta thao thức không ngủ mà thở than
Nhớ đến kinh đô nhà Chu kia.

Hạ tuyền 2 下泉 2 • Nước suối chảy xuống 2

冽彼下泉，
浸彼苞蕭。
愾我寤嘆，
念彼京周。

Hạ tuyền 2

Liệt bỉ hạ tuyền
Tầm bỉ bao sưu (tiêu)
Khải ngã ngộ thán
Niệm bỉ kinh Chu.

Dịch nghĩa

Nước suối lạnh chảy xuống kia
Thấm ngập những bụi cỏ tiêu kia (vì ủng nước cỏ bị chết rụi)
Ta thao thức không ngủ mà thở than
Nhớ đến kinh đô nhà Chu kia.

Hạ tuyền 3 下泉 3 • Nước suối chảy xuống 3

冽彼下泉，
浸彼苞蓍。
愾我寤嘆，
念彼京師。

Hạ tuyền 3

Liệt bỉ hạ tuyền
Tầm bỉ bao thi
Khải ngã ngộ thán
Niệm bỉ kinh si (sư).

Dịch nghĩa

Nước suối lạnh chảy xuống kia
Thấm ngập những bụi cỏ thi kia
Ta thao thức không ngủ mà thở than
Nhớ đến kinh đô nhà Chu kia.

Hạ tuyền 4 下泉 4 • Nước suối chảy xuống 4

芃芃黍苗，
陰雨膏之。
四國有王，
郇伯勞之。

Hạ tuyền 4

Bồng bồng thử miêu,
Âm vũ cáo chi.
Tứ quốc hữu vương,
Tuân báo lạo chi.

Dịch nghĩa

Mạ nếp đã lên đẹp đẽ,
Lại có mưa tối tăm làm cho mạ nếp tươi tốt trơn nhuần.
Các nước chư hầu trong bốn phương đều có lòng thờ nhà Chu,
Lại được Tuân Bá uỷ lạo (còn nay thì không như thế nữa).

Thơ Khổng Tử trước nay luôn được ca ngợi bởi những ý nghĩa sâu xa và nội dung của chúng. Không chỉ tư tưởng mà những thi phẩm này còn gắn liền với sử thi Trung Quốc nên chúng có giá trị rất to lớn. Hiện nay những thi phẩm này vẫn được nhiều thế hệ bạn đọc tìm kiếm. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết này của chúng tôi!