Ngọc Tỉnh Liên Phú – THi phẩm vang danh nhất định phải đọc ít nhất một lần của Mạc Đĩnh Chi

Ngọc Tỉnh Liên Phú là một bài thơ được nhiều bạn đọc đón nhận và yêu mến của nhà thơ Mạc Đĩnh Chi. Ông từ nhỏ đã nổi tiếng là một người thông minh lỗi lạc, là một bậc hiền tài hiếm có của nước ta. Tuy ông ít thi phẩm sáng tác nhưng những bài thơ của ông luôn được đánh giá cao và vang danh đến ngày nay. Bài phú này được lấy ý từ bài Cổ ý của Hàn Dũ và Ái liên thuyết của Chu Đôn Di. Hãy cùng uct.edu.vn cảm nhận bài thơ này nhé!

Ngọc tỉnh liên phú 玉井蓮賦 

客有：
隱几高齋，夏日正午。
臨碧水之清池，詠芙蓉之樂府。
忽有人焉：
野其服，黃其冠。
迥出塵之仙骨，凜辟穀之臞顏。
問之何來，曰從華山。
迺授之几，迺使之坐。
破東陵之瓜，薦瑤池之果，
載言之琅，載笑之瑳。
既而目客曰：
子非愛蓮之君子耶！
我有異種，藏之袖間。
非桃李之粗俗，非梅竹之孤寒。
非僧房之枸杞，非洛土之牡丹。
非陶令東籬之菊，非靈均九畹之蘭。
乃泰華山頭玉井之蓮。
客曰：
異哉!豈所謂藕如船兮花十丈，冷如霜兮甘比蜜者耶！
昔聞其名，今得其實。
道士欣然，乃袖中出。
客一見之，心中鬱鬱。
乃拂十樣之牋，泚五色之筆。
以而歌曰：
架水晶兮為宮，
鑿琉璃兮為戶。
碎玻璃兮為泥，
洒明珠兮為露，
香馥郁兮層霄，
帝聞風兮女慕。
桂子冷兮無香，
素娥紛兮女妒。
採瑤草兮芳州，
望美人兮湘浦。
蹇何為兮中流，
盍將返兮故宇。
豈護落兮無容，
嘆嬋娟兮多誤。
苟予柄之不阿，
果何傷兮風雨。
恐芳紅兮搖落，
美人來兮歲暮。
道士聞而嘆曰：
子何為哀且怨也！
讀不見鳳凰池上之紫薇，白玉堂前之紅藥！
敻地位之清高，藹聲名之昭灼。
彼皆見貴於聖明之朝，子獨何之乎騷人之國！
於是有感其言，起敬起慕。
哦誠齋亭上之詩，庚昌黎峰頭之句。
叫閶闔以披心，敬獻玉井蓮之賦。

Ngọc tỉnh liên phú

Khách hữu:
Ẩn kỷ cao trai, hạ nhật chính ngọ.
Lâm bích thuỷ chi thanh trì, vịnh phù dung chi Nhạc phủ.
Hốt hữu nhân yên:
Dã kỳ phục, hoàng kỳ quan.
Huýnh xuất trần chi tiên cốt, lẫm tích cốc chi cù nhan.
Vấn chi hà lai, viết tòng Hoa San.
Nãi thụ chi kỷ, nãi sử chi toạ.
Phá Đông Lăng chi qua, trãi Dao Trì chi quả,
Tái ngôn chi lang, tái tiếu chi tha.
Ký nhi mục khách viết:
Tử phi ái liên chi quân tử gia!
Ngã hữu dị chủng, tàng chi tụ gian.
Phi đào lý chi thô tục, phi mai trúc chi cô hàn.
Phi tăng phòng chi cẩu kỷ, phi Lạc thổ chi mẫu đan.
Phi Đào lệnh đông ly chi cúc, phi Linh quân cửu uyển chi lan.
Nãi Thái Hoa san đầu ngọc tỉnh chi liên.
Khách viết:
Dị tai! Khởi sở vị ngẫu như thuyền hề hoa thập trượng, lãnh như sương hề cam tỷ mật giả gia!
Tích văn kỳ danh, kim đắc kỳ thực.
Đạo sĩ hân nhiên, nãi tụ trung xuất.
Khách nhất kiến chi, tâm trung uất uất.
Nãi phất thập dạng chi tiên, thử ngũ sắc chi bút.
Dĩ nhi ca viết:
Giá thuỷ tinh hề vi cung,
Tạc lưu ly hề vi hộ.
Toái pha ly hề vi nê,
Sái minh châu hề vi lộ,
Hương phức uất hề tằng tiêu,
Đế văn phong hề nữ mộ.
Quế tử lãnh hề vô hương,
Tố Nga phân hề nữ đố.
Thái dao thảo hề Phương châu,
Vọng mỹ nhân hề Tương phố.
Kiển hà vi hề trung lưu,
Hạp tương phản hề cố vũ.
Khởi hộ lạc hề vô dung,
Thán thiền quyên hề đa ngộ.
Cẩu dư bính chi bất a,
Quả hà thương hề phong vũ.
Khủng phương hồng hề dao lạc,
Mỹ nhân lai hề tuế mộ.
Đạo sĩ văn nhi thán viết:
Tử hà vi ai thả oán dã.
Độc bất kiến Phượng Hoàng trì thượng chi tử vi, Bạch Ngọc đường tiền chi hồng dược!
Quýnh địa vị chi thanh cao, ái thanh danh chi chiêu chước.
Bỉ giai kiến quý ư thánh minh chi triều, tử độc hà chi hồ tao nhân chi quốc!
Ư thị hữu cảm kỳ ngôn, khởi kính khởi mộ.
Nga Thành Trai đình thượng chi thi, canh Xương Lê phong đầu chi cú.
Khiếu xương hạp dĩ phi tâm, kính hiến “Ngọc tỉnh liên” chi phú.

Hoàn cảnh ra đời bài thơ Ngọc Tỉnh Liên Phú của Mạc Đĩnh Chi

Mạc Đĩnh Chi, tự là Tiết Phu, người làng Lũng Động, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương, sống vào khoảng đầu thế kỷ XIV, không rõ năm sinh năm mất.

Tục truyền làng ông có một gò đất lớn, vốn là khu lăng tẩm đã lâu đời, cây cối mọc um tùm, rậm rạp thành rừng, hươu, khỉ rất nhiều. Một bữa mẹ ông vào đó kiếm củi bị một con khỉ độc hiếp rồi có mang. Bố ông tức giận, cải trang thành đàn bà đi kiếm củi và giết chết con khỉ ấy. Được vài hôm, ở chỗ xác con khỉ bỗng thấy mối đùn lên thành một ngôi mộ. Sau đấy ít lâu khi bố ông mất, lúc hấp hối dặn người nhà chôn mình vào chỗ mộ con khỉ.

Khi Mạc Đĩnh Chi sinh ra, tướng mạo vô cùng xấu xí: lùn, đen, mồm rộng, mũi tẹt, trán dô. Người làng thường bảo đó là con khỉ tinh nghiệm vào. Nhưng ông lại rất thông minh, ngay từ nhỏ đã nổi tiếng thần đồng. Đời Trần Anh Tông, niên hiệu Hưng Long thứ 12 (1304), ông đi thi, văn bài làm trội hơn mọi người nhưng vì mặt mũi xấu xí nên nhà vua không muốn cho ông đỗ. Ồng bèn dâng bài phú “Ngọc tỉnh liên” (Hoa sen trong giếng ngọc) để nói lên cái phẩm giá thanh cao của mình. Trong bài phú có những câu như:

” …Phi đào lý chi thô tục; phi mai trúc chi cô hàn
Phi tăng phòng chi cẩu kỷ; phi Lạc thổ chi mẫu đơn
Phi Đào lệnh đông ly chi cúc; phi linh quân cửu uyển chi lan
Nãi thái hoa phong đầu ngọc tỉnh chi liên ”

Nghĩa là:

” Chẳng phải như đào trần, lý tục; chẳng phải như trúc cỗi, mai gầy
Cẩu kỷ phòng tăng khó tránh; mẫu đơn đất Lạc nào bì
Giậu Đào lệnh cúc sao ví được; vườn Linh quân lan sá kể gì.
Ấy là giống sen giếng ngọc ở đầu núi Thái Hoa vậy!…”

Vua xem xong bài phú, tỏ ý rất cảm phục, liền cho Mạc Đĩnh Chi đỗ Trạng nguyên. Về sau ông làm tới chức tả bộc xạ (thượng thư) và là ông quan thanh liêm, được nhân dân rất yêu mến.

Ngọc Tỉnh Liên Phú là một bài phú đặc sắc và tài hoa của nhà thơ Mạc Đĩnh Chi. Dựa vào tài năng của mình mà ông đã thuyết phục được ý kiến của nhà vua được mọi người nể phục. Đây là một bài thơ nổi tiếng được nhiều bạn đọc yêu thích và ca tụng. Hy vọng các bạn sẽ hài lòng về bài viết của chúng tôi. Cảm ơn các bạn rất nhiều!