Cảm nhận thơ Khổng Tử qua tập thơ Tần Phong vang danh sâu sắc nhất

Qua tập thơ Tần Phong chúng ta phần nào cảm nhận được phong cách thơ Khổng Tử. Ông có một chất riêng mà không một thi sĩ nào có thể so sánh được. Với lòng nhiệt huyết thơ ca cùng một tư tưởng xuất chúng, những vần thơ của ông đã truyền tải đến bạn đọc những ý nghĩa nhân văn in sâu vào tâm hồn người đọc. Ông luôn đề cao nhân lễ của con người, khuyên răn đời sau phải sống ngay thẳng không dối lừa. Chính nhờ lẽ đó mà ông được mọi người kính trọng và tôn là một nhà thơ hàng đầu Trung Quốc. Danh tiếng của ông được đời sau biết đến và ngưỡng mộ. Không để các bạn phải chờ lâu nữa, mình cùng nhau đi điểm danh những thi phẩm nổi bật của ông nha!

Xa lân 1 車鄰 1 • Xe chạy rầm rầm 1

有車鄰鄰，
有馬白顛。
未見君子，
寺人之令。

Xa lân 1

Hữu xa lân lân,
Hữu mã bạch đân (diên).
Vị kiến quân tử,
Tự nhân chi linh.

Dịch nghĩa

Có nhiều xe chạy rầm rầm,
Có nhiều ngựa trán trắng.
Lúc chưa gặp được vua,
Thì khiến quan nội giám (hoạn quan) thông báo trước (sau sẽ được vua cho yết kiến).

Xa lân 2 車鄰 2 • Xe chạy rầm rầm 2

阪有漆，
隰有栗。
既見君子，
并坐鼓瑟。
今者不樂，
逝者其耋。

Xa lân 2

Phản hữu tất,
Thấp hữu lật.
Ký kiến quân tử,
Tịnh toạ cổ sắt.
Kim giả bất lạc,
Thệ giả kỳ đật (điệt).

Dịch nghĩa

Bờ dốc núi có cây sơn,
Chỗ thấp có cây lật.
Đã gặp được vua,
Thì cùng ngồi chung mà đánh đàn sắt.
Nếu nay mà không vui lòng (không làm quan cho Tần)
Thì người bỏ đi (để tìm triều đình nước khác) sẽ già mua mà thôi (cũng chưa gặp triều đình mà vua tôi thân mật như thế).

Xa lân 3 車鄰 3 • Xe chạy rầm rầm 3

阪有桑，
隰有楊。
既見君子，
并坐鼓簧。
今者不樂，
逝者其亡。

Xa lân 3

Phản hữu tang,
Thấp hữu dương.
Ký kiến quân tử,
Tịnh toạ cổ hoàng.
Kim giả bất lạc,
Thệ giả kỳ vương (vong).

Dịch nghĩa

Bờ dốc núi thì có cây dâu,
Chỗ thấp thì có cây dương.
Đã gặp được vua,
Thì cùng ngồi chung mà thổi sáo.
Nếu nay mà không vui lòng (không làm quan cho Tần)
Thì người bỏ đi mãi cho đến lúc chết (cũng chưa gặp được triều đình mà vua tôi thân mật như thế).

Tứ thiết 1 駟驖 1 • Bốn ngựa 1

駟驖孔阜，
六轡在手。
公之媚子，
從公于狩。

Tứ thiết 1

Tứ thiết khổng phụ,
Lục bí tại thủ.
Công chi mỵ tử,
Tùng công vu thủ (thú).

Dịch nghĩa

Bốn con ngựa đen rất mập mạp to lớn,
Sáu dây cương nắm ở trong tay.
Những người thân ái của vua,
Cùng theo vua mà đi săn.

Tứ thiết 2 駟驖 2 • Bốn ngựa 2

奉時辰牡，
辰牡孔碩。
公曰：「左之！」
舍拔則獲。

Tứ thiết 2

Phụng thì thời mẫu,
Thời mẫu khổng thược (thạc),
Công viết tả chi,
Xả bạt tắc hoạch.

Dịch nghĩa

Hiến dâng loài thú đực của mùa ấy,
Loài thú đực của mùa ấy rất mập mạp to lớn.
Vua bảo đánh xe sang bên trái của con thú đang săn,
Vua buông chót tên để bắn thì trúng ngay.

Tứ thiết 3 駟驖 3 • Bốn ngựa 3

遊于北園，
四馬既閑。
輶車鸞鑣，
載獫歇驕。

Tứ thiết 3

Du vu bắc viên,
Tứ mã ký hiền (nhàn).
Do xa loan tiêu,
Tải liệm yết hiêu.

Dịch nghĩa

Đi dạo ở vườn phía bắc,
Bốn ngựa đều đã tập quen.
Chiếc xe nhẹ để đuổi theo thú có mắc chuông ở hàm thiết ngựa.
Có chở chó săn, loại mỏ dài, mỏ ngắn.

Tiểu nhung 1 小戎 1 • Xe binh 1

小戎俴收，
五楘梁辀，
遊環脅驅，
陰靷鋈續，
文茵暢轂，
駕我騏馵。
言念君子，
溫其如玉；
在其板屋，
亂我心曲。

Tiểu nhung 1

Tiểu nhung tiển thu,
Ngũ mộc lương chu,
Du hoàn hiếp khu (cúc).
Âm dẫn ốc tụ (tục),
Văn nhân sướng hứu (cốc).
Giá ngã kỳ chú (chúc),
Ngôn niệm quân tử,
Ôn kỳ như ngọc,
Tại kỳ bản ốc,
Loạn ngã tâm khúc.

Dịch nghĩa

Xe binh có cái thùng cạn thấp,
Cái càng xe ở giữa có năm chỗ bọc da để trang sức.
Có khoen lòn dây cương ở lưng ngựa, có dây ngăn giữa ngựa trong và ngựa bìa.
Dây kéo cột từ ván xe có khoen bạc để nối lại,
Nệm rắn bằng da cọp, còn đúm bánh xe thì dài.
Thắng vào ngựa màu xanh đen và ngựa chân trái trắng của ta.
Nói rằng em nhớ chàng,
Chàng ôn hoà như ngọc.
Chàng chinh phạt rợ phía tây đang ở trong nhà ván của rợ Tây Nhung,
Khiến những nỗi ngoắt ngoéo trong lòng em bối rối lên.

Tiểu nhung 2 小戎 2 • Xe binh 2

四牡孔阜，
六轡在手。
騏騮是中，
騧驪是驂。
龍盾之合，
鋈以觼軜。
言念君子，
溫其在邑。
方何為期？
胡然我念之？

Tiểu nhung 2

Tứ mẫu khổng phụ,
Lục bí tại thủ,
Kỳ lưu thị chưng (trung),
Qua ly thị sâm.
Long thuẫn chi hạp,
Ốc dĩ quyết nạp.
Ngôn niệm quân tử,
Ôn kỳ tại ấp.
Phương hà vi kỳ ?
Hồ nhiên ngã nhiệm chi ?

Dịch nghĩa

Bốn con ngựa đực rất to lớn mập mạp,
Sáu sợi dây cương nắm trong tay.
Ngựa xanh đen và ngựa đỏ bờm đen thì thắng ở trong.
Ngựa vàng mõm đen và ngựa ô thì thắng ở ngoài.
Những cái thuẫn có vẽ rồng hợp chung lại chở trên xe.
Khoen có cán để gắn vào cùng mạ bạc để xâu dây cương.
Em nhớ đến chàng,
Chàng ôn hoà đang ở nơi biên giới phía tây.
Sẽ là lúc nào chàng trở về ?
Sao em nhớ chàng quá ?

Tiểu nhung 3 小戎 3 • Xe binh 3

俴駟孔群，
厹予鋈錞，
蒙伐有苑。
虎韔鏤膺，
交韔二弓，
竹閉緄縢。
言念君子，
載寢載興；
厭厭良人，
秩秩德音。

Tiểu nhung 3

Tiển tứ khổng quần,
Cầu mâu ốc chuân (đội).
Mông phạt hữu uân (uyển).
Hổ sướng lậu ưng,
Giao sướng nhị quăng (cung).
Trúc bế cổn đằng.
Ngôn niệm quân tử.
Tái tẫm tái hứng.
Yêm yêm lương nhân,
Trật trật đức ưng (âm).

Dịch nghĩa

Bốn ngựa (kéo xe) mặc giáp mỏng rất điều hoà với nhau,
Cây mâu lưỡi ba góc có mạ bạc ở cạnh dưới.
Cái thuẫn có vẽ lông lộn xộn cho có văn vẻ.
Bao cung thì bằng da cọp, dây đai ở ức ngựa có mạ vàng.
Hai chiến cung thì để tréo nhau ở trong bao.
Có đồ giữ cung bằng tre và có dây thừng buộc lại.
Em nhớ đến chàng,
Khi ngủ, khi thức (cứ không yên).
Chàng thì tính tình yên tịnh,
Chàng nói năng trật tự đàng hoàng.

Kiêm gia 2 蒹葭 2 • Lau lách 2

蒹葭萋萋，
白露未曦。
所謂伊人，
在水之湄。
溯洄從之，
道阻且躋；
溯游從之，
宛在水中坻。

Kiêm gia 2

Kiêm gia thê thê
Bạch lộ vị hy.
Sở vị y nhân,
Tại thuỷ chi my.
Tố hồi tùng chi,
Đạo trở thả tê,
Tố du tùng chi,
Uyển tại thuỷ trung trì.

Dịch nghĩa

Lau lach rườm rà xanh tốt,
Móc trắng chưa khô,
Người mà mình nói đến
Ở bên bờ nước. (nuy, bờ nước)
Đi ngược dòng mà theo cùng,
Đường đi hiểm trở, lại dốc cao lên.
Đi xuôi dòng mà theo cùng.
Thì thấy nghiễm nhiên ở giữa cồn nhỏ trong vùng nước.

Chung Nam 1 終南 1 • Núi Chung Nam 1

終南何有？
有條有梅。
君子至止，
錦衣狐裘，
顏如渥丹，
其君也哉！

Chung Nam 1

Chung Nam hà hữu ?
Hữu điền hữu my (mai).
Quân tử chí chỉ,
Cẩm y hồ kỳ (cầu).
Nhan như ác đơn,
Kỳ quân dã tê (tai)!

Dịch nghĩa

Núi Chung Nam có gì ?
Có cây điều, cây mai.
Vua đi đến dưới núi Chung Nam
Mặc áo gấm (có xăn tay áo cho lộ) áo da chồn.
Sắc mặt của vua hồng hào như dầm màu đỏ,
Xứng đáng là bậc vua chúa vậy thay.

Chung Nam 2 終南 2 • Núi Chung Nam 2

終南何有？
有紀有堂。
君子至止，
黻衣繡裳。
佩玉將將，
壽考不忘！

Chung Nam 2

Chung Nam hà hữu ?
Hữu kỷ hữu đường.
Quân tử chí chỉ,
Phất y tú thường.
Bội ngọc thương thương.
Thọ khảo bất vương (vong).

Dịch nghĩa

Núi Chung Nam có những gì ?
Có góc núi và có chỗ phẳng rộng.
Vua đi đến dưới núi Chung Nam
Áo phấn (sọc xanh đen hình chữ á) và quần thêu.
Tiếng dây ngọc đeo bên mình khua lên.
Mong vua được sống lâu dài.

Hoàng điểu 1 黃鳥 1 • Chim hoàng ly 1

交交黃鳥，
止于棘。
誰從穆公？
子車奄息。
維此奄息，
百夫之特。
臨其穴，
惴惴其栗。
彼蒼者天，
殲我良人。
如可贖兮，
人百其身。

Hoàng điểu 1

Giao giao hoàng điểu,
Chỉ vu cức,
Thùy tùng Mục công ?
Tử xa Yêm Tức.
Duy thử Yêm Tức,
Bách phu chi đặc.
Lâm kỳ huật (huyệt),
Chuy chuy kỳ lật
Bỉ thương giả hân (thiên),
Tiêm ngã lương nhân.
Như khả thục hề!
Nhân bách kỳ thân.

Dịch nghĩa

Chim hoàng ly bay qua bay lại,
Đậu trên cây gai.
Ai chịu chết chôn sống theo Tần Mục Công ?
Có chàng Tử Xa Yêm Tức,
Mà chàng Yêm Tức này,
(Là người hiền tài) trội hơn hết trong số trăm người.
Đến bên huyệt để bị chôn sống,
Chàng kinh hoàng sợ hãi,
Trời xanh kia ôi!
Đành giết bực hiền tài của nước ta!
Nếu có thể chuộc được chàng
(Người người đều nguyện) đem một trăm thân mình mà đổi một mạng chàng

Hoàng điểu 2 黃鳥 2 • Chim hoàng ly 2

交交黃鳥，
止于桑。
誰從穆公？
子車仲行。
維此仲行，
百夫之防。
臨其穴，
惴惴其栗。
彼蒼者天，
殲我良人。
如可贖兮，
人百其身。

Hoàng điểu 2

Giao giao hoàng điểu,
Chỉ vu tang,
Thùy tùng Mục công ?
Tử xa Trọng Hàng.
Duy thử Trọng Hàng,
Bách phu chi phòng.
Lâm kỳ huật (huyệt),
Chuy chuy kỳ lật
Bỉ thương giả hân (thiên),
Tiêm ngã lương nhân.
Như khả thục hề!
Nhân bách kỳ thân.

Dịch nghĩa

Chim hoàng ly bay qua bay lại,
Đậu trên cây dâu.
Ai chịu chết chôn sống theo Tần Mục Công ?
Có chàng Tử Xa Trọng Hàng,
Mà chàng Trọng Hàng này,
(Là người hiền tài) một mà có thể đương nổi trăm người.
Đến bên huyệt để bị chôn sống,
Chàng kinh hoàng sợ hãi,
Trời xanh kia ôi!
Đành giết bực hiền tài của nước ta!
Nếu có thể chuộc được chàng
(Người người đều nguyện) đem một trăm thân mình mà đổi một mạng chàng.

Hoàng điểu 3 黃鳥 3 • Chim hoàng ly 3

交交黃鳥，
止于楚。
誰從穆公？
子車鍼虎。
維此鍼虎，
百夫之御。
臨其穴，
惴惴其栗。
彼蒼者天，
殲我良人。
如可贖兮，
人百其身。

Hoàng điểu 3

Giao giao hoàng điểu,
Chỉ vu sở,
Thùy tùng Mục công ?
Tử Xa Kiềm Hổ.
Duy thử Kiềm Hổ,
Bách phu chi ngự.
Lâm kỳ huật (huyệt),
Chuy chuy kỳ lật
Bỉ thương giả hân (thiên),
Tiêm ngã lương nhân.
Như khả thục hề!
Nhân bách kỳ thân.

Dịch nghĩa

Chim hoàng ly bay qua bay lại,
Đậu trên cây sở.
Ai chịu chết chôn sống theo Tần Mục Công ?
Có chàng Tử Xa Kiềm Hổ,
Mà chàng Kiềm Hổ này,
(Là người hiền tài) một mà có thể đương nổi trăm người.
Đến bên huyệt để bị chôn sống,
Chàng kinh hoàng sợ hãi,
Trời xanh kia ôi!
Đành giết bực hiền tài của nước ta!
Nếu có thể chuộc được chàng
(Người người đều nguyện) đem một trăm thân mình mà đổi một mạng chàng.

Thần phong 1 晨風 1 • Chim cắt 1

鴥彼晨風，
郁彼北林。
未見君子，
憂心欽欽。
如何如何！
忘我實多。

Thần phong 1

Duật bỉ thần phâm (phong),
Uất bỉ bắc lâm.
Vị kiến quân tử,
Ưu tâm khâm khâm.
Như hà ? Như hà ?
Vong ngã thực đa ?

Dịch nghĩa

Chim cắt bay mau kia,
Bay về rừng phương bắc rậm rạp.
Chưa thấy đặng chàng,
Lòng ưu buồn không quên được.
Như thế nào ? Như thế nào ?
Chàng quên em thật quá nhiều vậy ?

Thần phong 2 晨風 2 • Chim cắt 2

山有苞櫟，
隰有六駮。
未見君子，
憂心靡樂。
如何如何！
忘我實多。

Thần phong 2

Sơn hữu bao lạc (lịch).
Thấp hữu lục bác.
Vị kiến quân tử,
Ưu tâm mỹ lạc.
Như hà ? Như hà ?
Vong ngã thực đa ?

Dịch nghĩa

Trên núi có cây bao lịch,
Dưới thấp có sáu cây bác,
Chưa thấy đặng chàng,
Lòng buồn chẳng vui.
Như thế nào ? Như thế nào ?
Chàng quên em thật quá nhiều vậy ?

Thần phong 3 晨風 3 • Chim cắt 3

山有苞棣，
隰有樹檖。
未見君子，
憂心如醉。
如何如何！
忘我實多。

Thần phong 3

Sơn hữu bao đệ.
Thấp hữu thụ toại.
Vị kiến quân tử,
Ưu tâm như tuý.
Như hà ? Như hà ?
Vong ngã thực đa ?

Dịch nghĩa

Trên núi có cây bao đệ,
Dưới thấp có cây toại,
Chưa thấy đặng chàng,
Lòng ưu sầu như say.
Như thế nào ? Như thế nào ?
Chàng quên em thật quá nhiều vậy ?

Vô y 1 無衣 1 • Không có áo 1

豈曰無衣？
與子同袍。
王于興師，
修我戈矛，
與子同仇。

Vô y 1

Khỉ viết vô y ?
Dữ tử đồng bừu (bào)!
Vương vu hưng sư,
Tu ngã qua mâu.
Dữ tử đồng cừu.

Dịch nghĩa

Há rằng anh không có áo quần ?
Thì cùng anh mặc chung áo bông gòn vậy!
Vua sắp lấy mạng lịnh của thiên tử mà dấy binh.
Chúng ta cùng sửa soạn cây giáo và cây mâu,
Để tôi cùng anh đi đánh kẻ thù chung.

Vô y 2 無衣 2 • Không có áo 2

豈曰無衣？
與子同澤。
王于興師，
修我矛戟，
與子偕作。

Vô y 2

Khỉ viết vô y ?
Dữ tử đồng đạc (trạch)!
Vương vu hưng sư,
Tu ngã mâu cước (kích).
Dữ tử giai tác.

Dịch nghĩa

Há rằng anh không có áo quần ?
Thì cùng anh mặc chung chiếc áo nhỏ!
Vua sắp lấy mạng lịnh của thiên tử mà dấy binh.
Chúng ta cùng sửa soạn cây kích và cây mâu,
Để cùng anh đứng lên mà xông ra.

Vô y 3 無衣 3 • Không có áo 3

豈曰無衣？
與子同裳。
王于興師，
修我甲兵，
與子偕行。

Vô y 3

Khỉ viết vô y ?
Dữ tử đồng thường!
Vương vu hưng sư,
Tu ngã giáp bàng (binh),
Dữ tử giai hàng.

Dịch nghĩa

Há rằng anh không có áo quần ?
Thì cùng anh mặc chung quần!
Vua sắp lấy mạng lịnh của thiên tử mà dấy binh.
Chúng ta cùng sửa soạn áo giáp và binh khí,
Tôi với anh cùng đi chung với nhau.

Vị Dương 1 渭陽 1 • Vị Dương 1

我送舅氏，
曰至渭陽。
何以贈之？
路車乘黃。

Vị Dương 1

Ngã tống cữu thị,
Viết chí Vị dương.
Hà dĩ tặng chi ?
Lộ xạ thặng hoàng.

Dịch nghĩa

Ta đưa tiễn cậu ta,
Nói là đến phía bắc sông Vị.
Lấy gì mà tặng cho người ?
Lấy xe của chư hầu và bốn con ngựa vàng (mà tặng).

Vị Dương 2 渭陽 2 • Vị Dương 2

我送舅氏，
悠悠我思。
何以贈之？
瓊瑰玉佩。

Vị Dương 2

Ngã tống cữu thị,
Du du ngã ti (tư).
Hà dĩ tặng chi ?
Quỳnh quy (khôi) ngọc bị (bội).

Dịch nghĩa

Ta đưa tiễn cậu ta,
Ta nhớ tưởng xa xôi.
Lấy gì mà tặng cho cậu ta ?
Lấy xâu ngọc để đeo có thứ đá quỳnh khôi mà tặng vậy.

Quyền dư 1 權輿 1 • Lúc ban đầu 1

於我乎
夏屋渠渠，
今也每食無餘。
于嗟乎，
不承權輿。

Quyền dư 1

Ư ngã hồ,
Hạ ốc cừ cừ.
Kim giả mỗi thực vô dư.
Hu ta hồ!
Bất thừa quyền dư.

Dịch nghĩa

Đối với bọn chúng ta,
Nhà vua đã lấy to tát và sâu rộng để tiếp đãi.
Nay thì mỗi bữa ăn của chúng ta không đặng còn dư.
Than ôi!
Không thể tiếp tục như lúc ban đầu được nữa!

Quyền dư 2 權輿 2 • Lúc ban đầu 2

於我乎
每食四簋，
今也每食不飽。
于嗟乎，
不承權輿。

Quyền dư 2

Ư ngã hồ,
Mỗi thực tứ cửu (quỹ).
Kim dã mỗi thực bất bẩu (bảo).
Hu ta hồ!
Bất thừa quyền dư.

Dịch nghĩa

Đối với bọn chúng ta,
Nhà vua hậu đãi mỗi bữa ăn được bốn thố.
Nay thì mỗi bữa ăn không đủ no,
Than ôi!
Không thể tiếp tục như buổi ban đầu được nữa.

Trang thơ Khổng Tử luôn được bạn đọc yêu thích và tìm kiếm. Hiểu được mong muốn đó của các bạn mà hôm nay chúng tôi đã dành tặng bạn bài viết này. Hy vọng các bạn sẽ hài lòng với chúng. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết này của chúng tôi nhé!