Nguyễn Quang Thiều Cùng Tập Những Người Lính Của Làng Phần 1

Nguyễn Quang Thiều là một gương mặt nổi bật trong làng thơ ca Việt Nam. Ông góp một phần không nhỏ trong sự nghiệp phát triển thơ ca nước nhà. Những bài thơ của ông luôn gần gũi đối với bạn đọc yêu thơ. Những bài thơ của ông luôn tràn đầy năng lượng, niềm khát khao sống, tình yêu đối với cuộc đời
Trong số kho tàng thơ ông có tập thơ Những Người Lính Của Làng thắm đượm tình cảm được nhiều thế hệ độc giả yêu mến. Ngay sau đây chúng ta cùng nhau lắng đọng cảm nhận những câu thơ của ông nhé!

Làng quê

Đêm nay là đêm thứ bao nhiêu
Chúng tôi chẳng còn nhớ nữa
Chúng tôi nghỉ ven đường ra mặt trận
Tiếng dế kêu trong cỏ bơ phờ
Cuối trời dong lên một mảnh trăng đầu tháng
Và bắt đầu tiếng gió thổi tìm cây
Và bắt đầu chúng tôi nhớ làng quê
Con đường nhỏ chạy mòn cùng kỷ niệm
Tiếng chó thức vọng về từ ngõ vắng
Bông hoa đèn khe khẽ nở trong mơ
Làng quê ơi
Chúng tôi đã sinh ra
Sau những cơn đau của mẹ
Chúng tôi khóc chào đời
Và mặt trời đến đón
Hoa nắng xòe trước cửa mẹ đi ra
Chúng tôi lớn ào lên như ngọn gió
Như con sông chảy qua làng mùa mưa
Mặt trời đến với chúng tôi
Mưa gió đến với chúng tôi
Người lớn đến với chúng tôi
Và tất cả
Chúng tôi hét vang lên vì hạnh phúc
Chiếc vành nón lăn tưởng chạm đến chân trời
Chúng tôi lớn lên chẳng cần gấm vóc
Dăm quả cà đủ một bữa cơm ngon
Nhưng chúng tôi suốt đời cần mặt đất
Cần mặt trời cả lúc trong mơ
Mặt đất của chúng tôi ai nào giữ được
Chúng tôi đuổi nhau ngang dọc cánh đồng
Mùa gặt mới chim gáy về gại ổ
Tiếng mùa màng lũ trẻ rập rình nghe
Chúng tôi chạy tháng Mười thơm gốc rạ
Và hát vang khúc hát gọi mặt trời
Chúng tôi nằm trên lưng trâu mơ ngủ
Sông rì rào hát dưới chân đê
Bụi tầm xuân chim sẻ đồng xây tổ
Cỏ may như chỉ đợi khách qua đường
Sông xanh quá và chúng tôi trẻ quá
Những cánh buồm mơ mộng bay lên
Chúng tôi ùa xuống sông những mùa hè nóng bỏng
Sông run người ôm lấy trẻ con
Con sông quê dịu dàng, dữ dội
Tu hú sang sông trên những chuyến đò
Cây đa cổ vặn mình bám vào đất cũ
Phù sa hồng lấm tấm chân chim
Chúng tôi hét hò dội đôi bờ sóng vỗ
Con hến nằm mép sóng lắng nghe
Chúng tôi té lên trời nước mát
Thay lời sông hát gọi mặt trời
Làng quê trong tôi đêm nay trăn trở
Kỷ niệm mang tiếng chim đất nung thổi mãi không ngừng
Làng lại thức đêm đêm đèn hạt đỗ
Làng nằm nghiêng về phía chúng tôi đi
Sau phút nghỉ ven đường chúng tôi lại hành quân
Mặt trời mọc đầu hàng quân
Mặt trời lặn cuối hàng quân
Chúng tôi nhớ mặt trời như nhớ mẹ
Tháng Tư ơi, hoa gạo cháy ngang trời
Chim sáo bên sông bay về dự hội
Hoa lan thơm tôn kính cuối sân chùa
Chúng tôi nhớ nao lòng mùa hạ
Tiếng ve nào trong túi kêu ran
Bình đổ dế nằm chờ bên vệ cỏ
Chiếc cần câu gác bếp bóng đen rồi
Chúng tôi xa làng
Chúng tôi đi đánh giặc
Cổng ngõ tre vẫn đợi chúng tôi về
Chúng tôi không còn là trẻ con
Chúng tôi vụt thành người lính
Khi một vùng trời Tổ quốc súng gầm lên
Chúng tôi khoác ba lô và chào mẹ
Nắng gắt gao tháng Tám trên đồng
Gạo âm ấm trong bao màu cỏ úa…
Chúng tôi đi đến mọi miền có giặc
Bóng mẹ trùm lồng lộng bóng làng quê.

Người con gái trên sân ga

Suốt đời tôi mang nợ những sân ga
Trong nhịp bánh sớm khuya trằn trọc
Ngọn đèn ghi che bớt phần ánh sáng
Chuyến tàu đêm khuya khoắt chúng tôi về
Tàu dừng lại trên sân ga im ắng
Đêm chiến tranh ga vặn nhỏ ngọn đèn
Đêm nồng mặn những làn gió biển
Có nỗi dày vò trên mái lá dừa khua
Những người lính ngồi quanh nhau hút thuốc
Tiếng điếu cày xoáy chạm mấy tầng đêm
Chợt nhận ra có một người con gái
Tóc xoã tràn mặc chiếc áo mỏng manh
Em ngồi đó vân vê từng sợi tóc
Rồi buộc vào từng bím sợi rơm khô
Gương mặt em chập chờn thảng thốt
Mắt vụt buồn, vụt chói, vụt mê man
Em rón rén đi quanh từng khẩu súng
Tay chạm vào, tay vội vụt ra ngay
Rồi em hát một câu gì chẳng rõ
Phía biển đêm tiếng sóng nấc thầm
Bỗng em vụt thét lên, hoảng hốt
Tay ôm ghì người đồng đội bên tôi
Một tia chớp chùng chằng cuối biển
Sấm muộn mằn rền rĩ lan xa
Ôi tiếng sấm làm em nhớ lại
Nỗi nhớ mơ hồ trong trí óc nổi nênh
Cũng như thế, cũng một đêm như thế
Tiếng máy bay từ phía biển ùa vào
Và đêm ấy trên con thuyền đánh cá
Em làm sao có thể chạy về làng
Những thân dừa tung lên trong chớp lửa
Những tiếng gào lạc gió giữa hơi bom
Lửa vẫn cháy em lao về ngõ nhỏ
Nhà em đâu?
Chỉ một hố bom thù
Những mảnh vải vẫn còn ngấm lửa
Lửa chùng chình gặp máu bết chưa khô
Em ngã xuống em làm sao gọi được
Gia đình em giặc giết hết rồi
Chỉ còn lại hố bom cháy khét
Ngửa lên trời như một tiếng kêu
Và từ đó em không về nhà nữa
Em lang thang trong khóc trong cười
Trí nhớ em như một bầu nước sóng
Để bây giờ ngang dọc gió u… u…
Rồi em đứng hai tay ôm trước ngực
Vai so vào, sương lạnh phải không em
Tôi cởi áo khoác cho em bớt lạnh
Em nhìn tôi ngây dại và cười
Từ lúc nào đồng đội tôi đứng dậy
Đứng quanh em che bớt gió lùa
Cát cứ trắng như chưa từng cát ngủ
Gió dày vò trên mái lá đêm nay
Người trưởng ga giơ ngọn đèn báo hiệu
Đồng đội tôi lặng lẽ bước lên tàu
Đêm miền Trung mặt trời vào cát ngủ
Cả con tàu nóng bỏng xé đêm đi
Em thương nhớ, những sợi rơm buộc tóc
Thương miền Trung, thương đất nước rộng dài
Thương ngọn đèn phải che phần ánh sáng
Áo tôi dày em mặc cạn mùa đông
Em ngơ ngác đưa tay lên vẫy
Như xua đi bóng tối chiến tranh này
Như sức mạnh đẩy con tàu nhanh nữa
Chúng tôi như sinh muộn trên đời
Thôi em về nhà đi trời sắp sáng
Cho chúng tôi đi có một chút yên lòng…
Chúng tôi đi đến tận cùng căm giận
Để mang về em của tháng năm xưa

Mệnh lệnh

Khi mẹ vun lá khô nhóm bếp
Là lúc mẹ nhớ con nhiều nhất trong ngày
Chiều nay con không về buộc trâu đầu ngõ
Tiếng cọ sừng lác đác hoàng hôn
Chiều nay mẹ ngồi vun mãi lá bưởi khô
Lá bưởi đắng khói làm cay mắt mẹ
Mẹ im lặng tiếng cơm sôi lật đật
Thạch sùng kêu một khoảng tối trong nhà
Chiều nay lòng mẹ đầy thương nhớ
Những đứa con đi đánh giặc xa nhà
Chiều nay con không về kéo nước trong cho mẹ
Một vùng trời đạn nổ con đi
Chiều nay mẹ trong vườn cui cúi
Tiếng ve kêu rỗng vỏ cây khô
Lá trầu xanh như một vuông khăn nhỏ
Cho bàn tay mẹ ấm mấy phần đêm
Chợt có tiếng cau già rụng xuống
Mẹ giật mình đứng thở trước lo toan
Cau cuối vụ đỏ mắt người không ngủ
Chim sẻ nâu tha rác suốt mùa hè
Con lớn lên, con mười tám tuổi
Mười tám năm mẹ thức nghe con
Chiều đầy quá mà nhà mình vơi vắng
Thay con hát nghêu ngao là tiếng gió qua vườn
Ôi mảnh vườn nhỏ nhoi của mẹ
Đã nuôi con qua năm tháng cấy trồng
Bàn tay mẹ chiều nào men bờ giậu
Hoa cải rơi không thể cầm lòng
Chuồn chuồn bay chiều nay nhiều đến thế
Cánh chập chờn trên ngọn khoai lang
Trời phía biển vỡ ra từng đợt sấm
Tiếng gà kêu lọc cọc bước lên chuồng
Mẹ dừng lại có cơn ho run rẩy
Vầng trán người căng ở phía con đi
Hương ngải cứu con thương vầng trán mẹ
Cả một đời xa cách lặn vào trong
Chiều nay con không về thắp đèn giúp mẹ
Tiếng muỗi kêu làm rối những đêm dài
Căn nhà nhỏ chỉ nghe mẹ thở
Tiếng quạt tre đập muỗi mau, thưa
Tiếng mọt kêu cột nhà như thách thức
Mẹ ngồi nghe gió đổ sau vườn
Mẹ nhẩm tính ngày con trở lại
Thuở con đi đánh giặc với trai làng
Mẹ rờ rẫm lên từng trang sách cũ
Con ở nhà thường đọc dưới đèn khuya
Mẹ gìn giữ những gì nhỏ nhất
Dăm hòn bi mấy cái lưỡi câu cùn
Chiếc diều rách phủ đầy bồ hóng
Đôi áo sờn để lại lúc con đi
Mẹ giấu kỹ trong chiếc hòm gỗ mộc
Sáng sáng hè mẹ lại đem phơi
Mẹ nhẩm hát những câu ca ru trẻ
Vườn nhà ta hoa bí lại hoe vàng
Thôi mẹ đừng đi nữa mẹ ơi
Ngõ nhà ngắn nhưng lại dài thương nhớ
Mảnh sân vuông mấy phía chúng con đi
Chúng con đi trong màu xanh áo lính
Thương những cánh đồng bão sớm lúa đang non
Thương mẹ lội trong mưa chiều mờ đục
Tiếng ếch kêu mọng nước ao đầm
Giờ con đi trong vùng trời súng nổ
Vẫn còn nghe tiếng mẹ bẻ cành khô
Tiếng mẹ vấp bước chân qua cửa bếp
Tiếng mẹ ho tiếng lá bưởi cay sè
Mẹ ơi mẹ,
Mẹ đừng đi nhiều nữa
Có lẽ nào trời lại đổ cơn mưa
Mẹ hãy vào nhà, mẹ ngồi lên bậc cửa
Mở gói trầu heo héo mẹ ăn
Suốt ao làng bắt đầu vang tiếng cuốc
Con cuốc gầy kêu vỡ cả năm canh
Mẹ vào nhà, mẹ ngồi lên bậc cửa
Cho mặt trời đang lặn được bình yên
Cho buổi chiều, buổi chiều xuống nhẹ
Trên lá nhọ nồi mọc ở cầu ao
Cho khói bếp lại mơ màng toả ấm
Lúa đồng làng đang hát với hơi mưa
Mẹ vào nhà, mẹ ngồi lên bậc cửa
Cho chúng con đi đủ đầy đồng đội
Giấc ngủ rừng xanh mướt lúa đồng ta
Những cánh cò bay ra từ tà áo mẹ
Vỗ bồng bềnh thay nhịp võng rừng đêm
Mẹ hãy vào nhà, mẹ ngồi lên bậc cửa
Mẹ búi lại tóc mình thành mệnh lệnh hành quân.

Người dân làng duy nhất

Trời đêm nay không có sao
Có lẽ khói lên nhiều che khuất
Tôi cùng hai người đồng đội
Đi vào làng
Chúng tôi đứng trên nền nhà mà không sao gọi được
Làng tên gì chúng tôi chẳng biết đâu
Chỉ tàn tro và mùi thịt cháy
Bọn giặc vừa rút khỏi nơi đây
Im ắng quá chúng tôi như nghẹt thở
Bóng tối dày gấp đôi
Mẹ ở đâu?
Chiếc gậy gãy đôi rồi
Chúng tôi gọi khum tay dài tiếng hú
Gió lặng câm
Và khói lặng câm
Bới nát đất không tìm ra tiếng dế
Trước mặt chúng tôi một cột nhà không đổ
Đứng trong đêm như một bóng người
Cây cột cháy khói lên như tóc dựng
Chợt qua ánh đèn dù ven rừng chúng tôi nhìn thấy
Trên một nền nhà đen đúa
Một người mẹ tóc dài tung toá
Ôm đứa con đang bú ngực phơi trần
Chị đã chết núm vú đen cứng lại
Chị không còn ru được đứa con
Và đứa bé không hay mẹ chết
Cơn đói đang gọi trước mặt em kia
Dòng sữa mẹ em tìm sau ngực áo
Còn gì đâu chỉ bóng đêm dày
Máu mẹ em, em tưởng lầm là sữa
Em uống vào, sữa mặn, mẹ ơi!
Sao mặn thế, mẹ ơi! Sao mặn thế
Em gào lên hờn dỗi xé lòng tôi
Em thèm khát một quầng sáng nhỏ
Để em nhìn rõ ngực mẹ em hơn
Nhưng chỉ có bùng nhùng chớp lửa
Mặt trời đang quằn quại phía chân trời
Em lẩy bẩy bò trong cơn đói
Em bò trên tro bụi của làng
Chúng tôi bế em lên và hát
Hát rưng rưng nghẹn máu trong người
Em ôm quặp vào tôi như ngọn lửa
Tôi thấy da thịt mình bỏng rát em ơi
Chúng tôi hát ru em mà em chẳng nín
Lời ru bây giờ làm sao cầm máu được
Làm sao dịu đi cơn đói xát lòng em
Em vẫn khóc và nhoài ra phía trước
Chớp bom thù hình dẻ quạt loé lên
Em cứ ngỡ mặt trời đang thức dậy
Mẹ em đi cất vó tép đang về
Chúng tôi không bế em đi về phía ấy
Nơi bình minh giả dối nhợt chân trời
Em đừng khóc mà đau lòng đất
Em khóc nhiều lúa chẳng mọc lên đâu
Chúng tôi bế em về cánh rừng thưa thớt
Mang hết tài để nhại tiếng chim kêu
Tiếng chim bây giờ chẳng bằng giọt sữa
Chúng tôi còn gì đâu nhịn đói đã bao ngày
Quanh người chúng tôi chỉ đầy bom đạn
Đêm mai chúng tôi sẽ nổ súng công đồn
Tay chúng tôi quờ trong đêm tìm cỏ
Mặt đất cháy cỏ chui vào lòng đất
Em quẫy người ngoảnh lại phía làng em
Làng em đó bây giờ đầy tro bụi
Đầy máu trào không phải sữa đâu em
Em ráng đợi đến cánh rừng thưa thớt
Em sẽ ăn phong lương khô còn lại cuối cùng
Cả trung đoàn để dành cho người bị thương nặng nhất
Nhưng cứu được em là cứu được làng
Em là người dân làng duy nhất
Em sẽ lớn khôn và trở về chốn cũ
Em sẽ dựng những mái nhà gỗ mới
Hồn dân làng về hát dưới ánh trăng đêm
Chúng tôi nựng em và hôn lên gương mặt
Gương mặt gầy láp nháp tàn tro
Tôi ôm chặt lấy em
Như bịt chặt vết thương giữ máu
Và nhận vào cuộc đời mình nức nở một miền quê.

Cánh rừng bất tử

Chúng tôi nằm trong hầm
Lặng im như viên đạn đã lên nòng
Thương mặt trời đang lên nặng trĩu
Trong tiếng máy bay thù rền rĩ
Bức bối bầu trời một cơn đau bụng
Hôm nay đã sang ngày thứ năm
Giặc đổ quân xuống khoảng rừng trước mặt
Để tấn công hòng chiếm điểm cao này
Nơi chúng tôi đang vùi mình trong bụi đất
Bằng mọi giá không thể nào để mất
Dẫu nơi này không còn một bóng cây
Dẫu ngày mai chúng tôi không còn ai
gọi nhau được nữa
Chỉ lao xao gió chạy qua đồi
Chúng tôi trải qua bao trận bom B.52
Như những cơn bão khô bằng lửa
Cả mặt đất rộp phồng, nhức nhối
Em ơi em làm sao anh kiếm được tiếng chim rừng
Ôi cánh chim giờ bay đi xa ngái
Có khoảng rừng nào êm ả được đâu
Cái hốc đá chúng tôi đến muộn
Để suốt đời ân hận với loài chim
Cái hốc đá chim về làm tổ
Những quả trứng tròn trong ổ lá nâu nâu
Cả cánh rừng bây giờ như thất vọng
Cả cánh rừng đợi tiếng chim non
Chúng tôi biết làm thế nào cho cây lá mọc lên
Giặc vẫn đổ quân mỗi ngày bao lượt
Bao lượt bom dội xuống
Bao lượt giặc tràn lên
Chúng tôi chẳng còn nhớ nữa
Chúng tôi chỉ nhớ rằng
Giặc không sao chiếm được
Điểm cao này đất đai của tổ tiên
Máu thịt của tổ tiên
Chúng tôi chỉ nhớ rằng
Sau trận đánh
Tiếng điểm số hàng quân
Lặng lẽ ngắn dần
Chúng tôi chỉ nhớ rằng
Sau trận đánh
Mặt đất với đi bầy quỷ mấy trăm tên
Chúng tôi chỉ nhớ rằng sau trận đánh
Có cánh chim nhớ tổ bay về…
Ôi cánh chim bé bỏng của rừng xanh
Sao cứ liệng trên trời cao mãi thế
Hãy sà xuống đi
Mặt đất của chim đây
Dẫu hốc đá chẳng còn
Dẫu những quả trứng con chẳng còn
Chúng tôi sẽ cởi áo lính ra quây thành chiếc tổ
Mùa hoa pơ lang, mùa đẻ trứng, chim về
Cánh chim mỏng như một tàn lá cháy
Cứ chập chờn trước mặt chúng tôi
Chúng tôi ngửa mặt lên trời như thủa sinh ra đã thế
Trong tiếng chim kêu khản đặc nhớ rừng
Chúng tôi truyền nhau đến bi-đông nước cuối cùng
Tưới lên mầm cỏ nhoi nhoi trên đất
Nhưng chim ơi, cỏ làm sao mọc kịp
Tiếng chim vẫn gọi rừng xanh
Như tiếng đồng đội tôi bị thương gọi nước
Những lưỡi dao ngang dọc cắt lòng
Đồng đội tôi bỗng vụt lên mặt đất
Chúng tôi đứng bên nhau theo dáng cây rừng
Chúng tôi bỏ mũ ra
Chúng tôi giật băng trên đầu ra
Tóc chúng tôi một màu vàng đất cháy
Tóc chúng tôi quằn đi vì lửa táp
Tóc chúng tôi bết máu
Gió, gió ơi!
Từ bốn phương trời
Hãy thổi đến quả đồi khô khét cháy
Hãy thổi mạnh cuộn lên như lốc xoáy
Cho tóc chúng tôi bay như thể lá rừng
Chúng tôi vươn những cánh tay – những cành cây tươi mát
Ngón tay xòe như búp trở mùa xuân
Đồng đội tôi hóa loài cây khỏe nhất
Cứ xanh tươi qua lửa đạn ngày ngày
Một loài cây ở đâu cũng sống
Một loài cây hút nhựa của yêu thương
Chúng tôi hóa một loài cây bất tử
Cho cánh chim mãi mãi còn rừng

Tiếng gọi

Vết thương và sốt rét
Dán anh vào vách đất của căn hầm
Anh chạm đất tưởng chạm vào băng giá
Đất buốt lạnh và anh buốt lạnh
Chỉ trái tim nóng bỏng đập rung người
Vết thương và sốt rét
Vắt người anh khô quắt
Anh khát nước
Nhưng tìm đâu ra nước
Bom vẫn rền không phải sấm mùa mưa
Anh run rẩy liếm lên vách đất
Đất cháy khô sau ngàn trận bom thù
Đất như mẹ cố vắt ra giọt sữa
Anh uống vào tưởng uống cả trời đêm
Trong mê sảng anh sờ lên mái tóc
Bụi đất hầm rơi anh ngỡ mưa phùn
Trong mê sảng anh nghe em gọi…
Em tóc dài đang đứng phía cơn mưa
Tiếng em gọi trong mơ hoá hơi mưa dịu mát
Anh bò lên nằm trước cửa hầm
Mặt đất cháy trong mơ tràn sắc đỏ
Và chân trời có những đám mây mưa
Tiếng em gọi…
loang dài như ngọn gió
Chớp thật rồi
Không phải chớp bom đâu
Em đang chạy về phía anh nằm đấy
Thôi em đừng chạy nữa
Cỏ nhiều gai
Con đường nhỏ đầu làng đêm nay anh đứng đợi
Em lam làm gánh nước cuối hoàng hôn
Mười bảy tuổi em tóc dài hắt sáng
Như con sông quê chảy dưới ánh trăng rằm
Anh đã đến,
ơi mùa trăng thứ nhất
Uống vào đời mình nước mát vốc tay em
Những giọt nước mang hương miền thứ nhất
Tóc em vô tình đổ kín cuộc đời anh
Và đêm ấy bên giếng làng em khóc
Tiễn anh đi em đợi đón anh về
Sau áo lính có tuổi em mười bảy
Trong cuộc đời có nước vốc tay em
Vẫn cơn khát anh như bốc lửa
Anh nóng ran
Anh rét run lên
Tiếng em gọi rất gần mà sao em xa quá
Đầu làng mình lác đác đã mưa rơi
Tiếng em gọi vẫn vang đầu ngọn gió
Vang ở miền sáng chớp của mưa đêm
Khi bên em anh mơ bao điều lạ
Và bây giờ anh chỉ thèm mưa
Anh thèm nước
Anh thèm sự sống
Miệng vết thương cũng như khát nước
Rộp phồng lên cơn khát nhức đau
Anh chợt thấy mặt mình ươn ướt
Một vầng trăng cuối tháng vừa lên
Anh chợt thấy em đang ngồi gội tóc
Nước sóng làm ướt cả mặt đồi khô
Trăng cuối tháng như là em thương nhớ
Nước giếng làng em gánh đợi chờ anh
Anh ngửa mặt uống trong niềm thương nhớ
Nước giếng làng chảy mát vết thương anh
Trái tim đập trở về chiều run rẩy
Em đợi chờ gánh dọc những hoàng hôn
Và cứ thế anh đi qua cơn khát
Vết thương anh cũng dịu nhức đau rồi
Sau mê sảng anh ngồi khe khẽ hát
Trời chiến trường đêm nay như vốc nước tay em

Khoảng bình yên trong lòng đất

Chúng tôi trở về căn cứ
Theo con đường của những người trinh sát
Ngọn cỏ khuya sương xuống đầm đìa
Đêm nay chúng tôi lọt vào căn cứ địch
Vạch sơ đồ cho trận đánh đêm mai
Đồng đội đón chúng tôi bằng cái ôm siết chặt
Mấy gói thuốc lá
Mấy phong lương khô
Chuẩn bị để liên hoan
Nhưng bây giờ không ai hát được
Người đội trưởng của chúng tôi vẫn chẳng thấy về
Anh rút ra hướng nào chúng tôi không rõ
Chỉ thấy phía tây căn cứ lính dù đạn giặc gầm lên
Tiếng chó sủa và tiếng gào lũ giặc
Chúng tôi như có lửa đốt trong lòng
Cả đại đội ngồi im không ngủ
Sao đổi ngôi trời sắp sáng mất rồi
Lệnh đại đội trưởng trong đêm trầm lặng
Chúng tôi tan vào bóng đêm
Chúng tôi đi tìm anh
Anh ở đâu người đội trưởng thương yêu
Dáng chắc nịch ăn cơm thường gõ bát
Anh thích hát đến mê người quan họ
Bàn tay thô chật chội múa trong hầm
Anh ở đâu người anh cả thương yêu
Ba mươi tuổi vẫn chưa lần hò hẹn
Ba mươi tuổi nhớ nhà thường lặng lẽ
Đi vào rừng ngơ ngác với từng cây
Anh ở đâu người trinh sát kiên gan
Bảy vết thương trên người, anh chẳng biết
Giặc bắt được anh sau hàng rào dây thép
Đến nửa đêm lặng lẽ thấy anh về
Anh cười nhoẻn và đi tìm nước uống
Rồi để giày ngủ một giấc bình yên
Sáng dậy sớm anh đi mò cá suối
Thương đồng đội mình sốt rét nấu canh chua
Chúng tôi đi tìm anh theo con đường của những người trinh sát
Đêm thì dày, rừng rộng quá, rừng ơi
Đất ơi đất, mách chúng tôi được biết
Bàn chân anh đang ở nơi nào
Chúng tôi tìm thấy anh khi trời rạng sáng
Anh đang ngồi im lặng tựa vào cây
Chúng tôi chạy về phía anh quên trên đầu trời đã sáng
Căn cứ lính dù trước mặt hiện ra
Chúng tôi gọi anh, sao anh chẳng đáp
Hay đêm qua anh mệt quá ngủ quên
Anh ngồi tựa gốc cây như đọc sách
Tay vẫn ôm khẩu súng trong lòng
Chúng tôi gọi anh, sao anh chẳng đáp
Hay là anh quên hết chúng tôi rồi
Môi anh đọng nụ cười ba chục tuổi
Nắng lên rồi xoè cánh trước ngực anh
Chúng tôi cúi đầu, cắn răng kìm tiếng khóc
Nước mắt lăn trên má tựa dòng gang
Cây rừng run lên trút lá trên cành
Phủ lên người anh êm ả
Khẩu súng cũng phải kìm tiếng nấc
Để đêm nay súng sẽ gọi tên anh
Anh ngồi đó toả một vùng êm ả
Có con chim dậy muộn hát ven rừng
Chúng tôi lặng lẽ và hối hả
Chôn anh vào lòng đất quê hương
Mộ của anh không thể nào đắp nổi
Phải xoá đi mọi dấu vết nơi này
Phải xoá đi để bảo toàn bí mật
Không chỉ cho một đoàn quân mà cho cả chiến trường
Không chỉ cho trận đánh đêm nay mà cho toàn chiến dịch
Chúng tôi phải giấu vào lòng nỗi đau
Anh đã sống một cuộc đời thanh thản
Và đã chết trước súng thù thanh thản
Như vầng trăng mọc muộn mé rừng
Anh chẳng muốn đồng đội mình đau đớn
Anh chẳng muốn mặt đất này đau đớn
Nên anh giấu trong người bao vết đạn
Tựa cây rừng lặng lẽ anh đi
Và anh mang vào đất khoảng bình yên
Câu quan họ hát trong hầm chật chội
Những buổi sáng đi mò cá suối
Đêm tựa vách hầm hút thuốc nhớ làng quê
Anh mang vào lòng đất khoảng bình yên
Của những lá thư viết về cho mẹ
Và tiếng gọi cuối cùng khi nhắm mắt
Đôi môi dày run rẩy… mẹ… ơi…
Rồi mai đây trên mảnh đất này
Rừng sẽ xoá những gót giày xâm lược
Suối sẽ chảy giữa hai bờ hoa trắng
Những bầy chim xây tổ hót vang rừng
Rồi mai đây người sẽ đến dựng nhà
Sẽ sinh nở sẽ mỗi chiều nhóm lửa
Hỡi ngàn tuổi cánh rừng cổ tích
Đêm thì thầm kể chuyện cuộc đời anh
Những đứa trẻ lớn lên và gieo hạt
Cửa làng buôn mở về phía mặt trời
Nổi chiêng trống và đốt trầm làm lễ
Cho mảnh đất này tên gọi: BÌNH YÊN

Những mạch máu trên đất

Chúng tôi xốc lại ba lô
Khi đêm thấm vào từng kẽ lá
Chúng tôi ép đêm ngắn lại
Chúng tôi ép quân thù về phía biển đông
Chúng tôi chia tay những người ngã xuống
Bằng ngọn gió thổi ngược đoàn quân
Mỗi bước chúng tôi đi
Đất nước dài thêm một bước
Ánh sáng mặt trời dài thêm một bước
Giọt nước mắt rơi ngắn lại
Chúng tôi nhận vào mình thêm bao miền quê
Chúng tôi xốc lại ba lô
Buộc dây giày
Choàng thêm đạn
Bàn chân chúng tôi chưa hề biết mỏi
Trái tim chúng tôi chưa hề biết sợ
Sau lưng chúng tôi làng vẫn tỏa hương đồng
Phía trước chúng tôi
Những quầng sáng đêm đêm càng rõ
Mỗi đêm chúng tôi gần hơn thành phố
Và mỗi đêm người lính hát nhiều hơn
Đất giải phóng cứ mở ra theo bước chân chúng tôi
Phần đất sống của kẻ thù hẹp lại
Kẻ thù như rắn độc
Bị nước dâng dồn vào mảnh đất cuối cùng
Nhưng cũng là nơi nguy hiểm nhiều hơn
Chúng tôi đi cơn đói cũng tràn theo
Và sốt rét cũng tràn theo nghiệt ngã
Bạn bè tôi bao nhiêu người nằm lại
Và đêm đêm hốc hác đá gió ù… ù…
B.52 xóa từng vệt rừng dài
Rồi chúng đổ quân
Rồi chúng gài mìn
Rồi chúng phun thuốc độc
Chúng tôi cứ đi, cứ đi lầm lũi
Lầm lũi hát với lá cờ Tổ quốc
Qua những cơn bão lửa
Qua những cơn mưa bom
Những trận đánh cứ bung ra phía trước
Những trận đánh vỗ vào mặt địch
Những trận đánh trong rừng
Những trận đánh dọc bờ cát bỏng
Những trận đánh rung trên đường phố
Chúng tôi đi như núi chuyển
Một người bị thương
Hai người bị thương
Cả tiểu đội bị thương
Nhưng chúng tôi không hề dừng lại
Nếu dừng lại nghỉ ngơi dù một phút
Thêm bao làng quê giặc đốt thành tro
Thêm bao nhiêu cánh chim vỡ tổ
Thêm bao nhiêu em bé chẳng ra đời
Chúng tôi run lên
Khẩu súng cũng run lên
Chúng tôi đi như thác rừng đổ xuống
Vừa siết cò vừa gọi mẹ ơi
Lũ giặc chết trong kinh hoàng sợ hãi
Một trung đội bị thương
Một đại đội bị thương
Nhưng chúng tôi không thể nào dừng lại
Chúng tôi đi hóa cơn bão căm hờn
Chúng tôi đi
Áo quần đầm máu
Khẩu súng trong tay cũng đẫm máu rồi
Những đoàn quân như từng dòng máu đỏ
Sôi trên mặt đất
Chảy về những vùng trời hấp hối đêm đêm
Cho mong đợi nhân dân hồng lên sắc mặt
Những con đường chảy về thành phố
Đang hồng lên trong sắc nắng tháng tư
Những đoàn quân giải phóng
Những dòng máu không bao giờ cạn
Truyền từ trái tim mang dáng ngôi nhà
Có mẹ ta ngồi trên bậc cửa

Thư gửi mẹ

Thưa mẹ!
Con về với mẹ đây
Những ngọn gió thổi qua vườn cuối hạ
Lá xôn xao những cánh thư thầm
Chiến tranh đã tắt cuối con đường
Cau vẫn rụng vào những chiều thương nhớ
Bầy sẻ nâu đã bao mùa sinh nở
Con đã về, mẹ có thấy con không
Cỏ đã lên mầm trên những hố bom
Ôi Tổ quốc lại một lần đứng dậy
Gió thổi suốt bốn nghìn năm và mẹ
Nước mắt đầy trên những vết nhăn
Con đã về với mẹ, chiều nay
Mà mẹ không nhìn thấy
Con mèo thay con thức cùng với mẹ
Lặng im theo bóng mẹ lưng còng
Chiến tranh qua rồi và mãi mãi con tin
Con ngủ quên dưới cánh rừng lá bạc
Khi gió thổi là con tỉnh giấc
Theo đường gió con về ngắm mẹ sau lưng
Viên bi tròn vẫn lăn mãi qua sân
Cần câu cũ buông vào từng kỷ niệm
Cánh diều giấy trẻ con làng lại thả
Tiếng sáo trăng tìm đến ngõ nhà mình
Con đã về rón rén bước chân
Như thủa nhỏ để oà trong nức nở
Con đã về mẹ bớt ho mẹ nhé
Bông hoa đèn lại nở sáng trong đêm
Có tiếng gà gọi mẹ góc vườn xa
Con vẫn thế hò reo chùm khế ngọt
Cau lại trổ mẹ ơi cau sẽ bổ
Trong cơn mê tiếng trẻ nói vang nhà
Chiến tranh qua rồi và mãi mãi con tin
Con không chết, con chỉ không lớn nữa
Và con sống suốt đời mười tám tuổi
Như buổi chiều chào mẹ con đi
Con đã vào đến bếp nhà ta
Ngồi bên mẹ xoè tay hơ trước lửa
Niêu tép mẹ kho suốt đời không thể nguội
Cơm đang cười mẹ có thấy con không
Đũa vẫn so thừa cả những bữa cơm đông
Cánh cửa cũ chần chừ đêm gió lạ
Mẹ ơi mẹ, mẹ đừng ngồi khuya quá
Mẹ đừng ngồi vấn tóc mãi trong đêm
Những quả khế vàng rụng kín cả mùa thu
Mẹ thêu áo buổi chiều ra quét ngõ
Chim khách kêu rung từng chân tóc mẹ
Con đã về mẹ có bớt ho đêm
Con đã về trong tiếng sấm tháng Tư
Hoa gạo đỏ con cười trong tiếng gió
Con đã về trong mùa gặt hái
Cơm mới thơm như con đứng cười thầm
Con đã về lửa tí tách trong rơm
Soi mặt mẹ tự hào và thương nhớ
Con đã về khi làng vui đón Tết
Hoa đào xoè những chúm môi thơm
Chiến tranh qua rồi và mãi mãi mẹ ơi
Đồng đội con trở về với thư con viết dở
Ôi lá thư chỉ một câu gọi mẹ
Là lá thư dài nhất ở trên đời

Với em

Em ơi! Anh đã trở về
Chim ri gọi bạn chân đê cuối chiều
Mây trời chín một màu rêu
Cánh chim khoả gió chia đều mênh mông
Anh về một phía bờ sông
Lòng đầy thương nhớ mà không gọi đò
Tóc em đã sớm màu tro
Vầng trăng sớm khuyết, cơn ho sớm già
Mỗi canh vỡ mấy tiếng gà
Cơn mơ dù thấy vẫn là hư không
Sớm xuân lẫn với chiều đông
Em mang phận gái qua đồng cỏ may
Anh về khói súng còn cay
Cánh rừng bom cháy tàn bay đến giờ
Em ơi! Anh đã trở về
Cỏ xưa cất giữ lời thề thuở xưa
Anh về gọi dưới cơn mưa
Tên em từ thuở tóc vừa ngang lưng
Hoa bìm cuối giậu rưng rưng
Ai mang hương bưởi ngập ngừng đi xa
Bàn tay vắng tóc vỡ oà
Bàn chân vắng lối dấu nhoà thời gian
Anh về và gió mang mang
Thổi từ bờ sớm, thổi sang bến chiều
Tình anh như một cánh diều
Bay lên với cả những điều khổ đau
Anh về hoá một mùa cau
Môi em thắm lại trên màu cách xa
Một ngày có nhớ tình ta
Hãy như núi nhớ mây xa cuối trời
Em ơi! Mai có ru hời
Đừng ru ngược lại cái thời chiến tranh
Hãy ru về cỏ xanh xanh
Ru mùa xuân với muôn nhành chồi tơ
Ru cười trong mỗi cơn mơ
Ru đò vui khách đôi bờ sông quê
Ru cò về trắng chân đê
Ru người với những lời thề trăm năm
Em ơi! Anh đã trở về
Trăng thanh chảy mát bốn bề đêm thanh
Nếu em còn có yêu anh
Xin yêu người ấy để thành lứa đôi
Lòng anh hoá đoá mây trời
Bay trong tiếng hát con người thương nhau

Khúc tưởng niệm số 1

Đâu rồi?
Ngữ ơi, Thức ơi,
Nghĩa, Tân, Sơn và Thập và Nghiệp
Người thích đánh khăng, người hay chơi đáo
Người ham phất diều, người mê bóng đá
Các anh ơi giờ này nơi đâu
Có ngọn gió rất rộng, rất sâu
Như cơn mơ thì thầm vọng lại
– Tất cả, tất cả giờ đây đang ngủ
Đang ngủ yên, đang ngủ ở chân trời
Các anh đi từ một dốc đê làng
Mẹ đưa tiễn chân trời lau nước mắt
Máu mẹ chảy vể nơi đang mất máu
Chớp bom thù và bóng các anh đi
Rồi người ngã trong cơn sốt rét
Người hi sinh trong lúc vượt qua cầu
Người gọi mẹ khi lao vào đồn giặc
Người nhẹ nhàng lắng xuống một dòng sông
Đâu rồi?
Duyên ơi, Lan ơi
Dịu, Mây, Vang và Tần và Nguyệt
Người thích hát chèo người mê quan họ
Người khóc Thuý Kiều người thương kiếp Trương Chi
Các chị ơi giờ này ở nơi đâu
Có ngọn gió rất đậm, rất sâu
Như trăng thu nồng nàn toả mãi:
– Tất cả, tất cả giờ đây đang ngủ
Đang ngủ yên, đang ngủ ở chân trời
Các chị đi từ bến sông quê
Mẹ đưa tiễn khóc thầm trong sóng vỡ
Mẹ đưa con gái mình qua sông ngày không pháo cưới
Tiếng bom rền đau nhánh lá nguỵ trang
Rồi người ngã máu thấm vào gạo trắng
Người hi sinh ngồi tựa vách kho hầm
Người lặng lẽ nằm nghiêng trong võng bạt
Mái tóc thề gửi lại rừng xanh
Mãi mãi về sau dù trên mặt đất này
Không súng đạn
Không buồn đau quá khứ
Gió vẫn thổi
Và trăng vẫn sáng
Lời thì thầm điệp khúc thẳm sâu:
– Tất cả, tất cả giờ đây đang ngủ
Đang ngủ yên, đang ngủ ở chân trời.

Boston 1911

Người đến,
những con tàu không kịp gấp buồn, thiếp vào giấc vịnh
Nước hai bên thành tàu dớt dãi chảy, những chân vịt chuột rút cứng đơ
Bầu trời sũng mây, hải âu đang khóc đòi bữa tối
*
Người đến.
Tóc không giống. Áo quần không giống.
Cơn nhiễm lạnh không giống, yết hầu khô ken két rít lên.
Máu không giống. Cơn sốt nhiễm trùng không giống.
Nhịp điệu ý nghĩa không giống
Người đi đôi giày cô đơn của xứ sở mình.
*
Gió vịnh đói khát liếm sạch cả những tàn thuốc
Những vòm cây sũng mưa cầm cập run lên.
Sóng bóp mãi chân vịt cứng đơ vì chuột rút
Có tiếng sằng sặc con tàu mê chết đuối giữa biển xa,
*
Những ngôi sao hoàng hôn, những lòng trứng hải âu đẻ vụng,
Đang chín dần trong chảo mỡ u mê.
Và người đến, không phải thuỷ thủ, không phải du lịch
Người đi cầu tự cho tương lai của xứ sở mình.

Boston 1994

Tôi chỉ nhớ bằng một đêm. Chỉ thế thôi, đều đặn
Gương mặt người đàn bà chợt sáng lên, chợt tắt đi như một ngọn đèn
Tôi chỉ nhớ cô đơn có hai hành khách
Trên một chuyến tàu bất trắc vẫn ra đi
Tôi nghe trên mênh mang tiếng cơn mưa lạ
Con tàu trôi khỏi trái đất lâu rồi
Tôi nhận ra, chỉ cần nhận ra thôi và tôi cầu nguyện
Gương mặt chợt tắt đi, chợt sáng lên như một ngọn đèn.