Nhà thơ Nguyễn Duy và tập thơ Ánh trăng (1984) phần 2

Ánh trăng là một tập thơ đặc sắc của Nguyễn Duy. Với tập thơ này đã mang lại giải A cho nhà thơ. Và nó cũng chính là tập thơ đánh dấu mốc quan trọng trong chặng đường sáng tác thơ ca của nhà thơ. Và cũng từ đó mà nhà thơ gần hơn với những bạn đọc yêu thơ. Hãy cùng chúng tôi cảm nhận hồn thơ chân thật và gần gũi thông qua các sáng tác mà chúng tôi đã tìm hiểu và muốn chia sẻ với bạn dưới đây bạn nhé!

Gửi Huế – Đi qua Thành Nội

Gió đi ù ù ngang họng súng thần công
tiếng chuông chùa đi thủng thỉnh trong không
áo em trắng đi từ xa vẳng lại
thời gian đi xám mặt đỉnh đồng

Gửi Huế – Hỏi thăm

Vừa xa mà đã nghe lâu
hỏi thăm áo tím qua cầu có bay
ớt Đông Ba có còn cay
gạo de An Cựu độ này còn thơm
Hỏi thăm hoa phượng bên đường
sông Hương mấy bữa mưa nguồn còn trong
quán cơm Âm Phủ còn không
cô gì hôm ấy… lấy chồng hay chưa?

Gửi Huế – Nhớ bạn

Tôi về xứ Huế mưa sa
em ơi Đồng Khánh đã là ngày xưa
tôi về xứ Huế chiều mưa
em ơi áo trắng bây giờ ở đâu
Bến Tuần loáng thoáng hàng dâu
em xa vườn lựu từ lâu lắm rồi
lối mòn đá cuội rong chơi
lơ thơ trắng dưới chân đồi hoa mơ
Lan báo hỉ nở tình cờ
bông ngô đồng rụng xuống bờ Hương Giang
chợ chiều Bến Ngự chưa tan
ai đi ngược dốc Phú Cam một mình

Tìm thân nhân

“Con – Mai Thị Từ
quê ở Bùi Chu
di cư năm 1954
nay ở đâu tin cho cha biết…”
“Cha – Huỳnh Đình Thà
ở Phú Thọ Hoà
năm 1954 tập kết
nay ở đâu cho con được biết…”
Và
anh tìm em
và
vợ tìm chồng
những dòng tin như vết cứa của lòng
bao nhiêu vết cứa của lòng
đang liền lại cùng đất đai liền lại
Hai mươi mốt năm dài
máu chảy
hai mươi mốt năm dài
thương đau
đủ cho qua đi một thời con trai
đủ cho qua đi hai thời con gái
nhưng mà không qua cây cầu chờ đợi
Hai mươi mốt năm dài
không có ai ngồi chờ đợi ai
không có ai ngồi nhớ mong hoài
Nam đi tìm Bắc
Bắc đi tìm Nam
Tìm nhau dưới bể
tìm nhau trên ngàn
tìm nhau trong đạn trong lửa
tìm nhau trong việc mình làm
Tôi không có mẹ đi Nam
tôi không có cha đi tập kết
nhưng tôi có một thời sung sức nhất
góp với mọi người
cùng mọi người
đi tìm thân nhân
Tôi đi tìm thân nhân
không phải trên trang báo
tôi đi tìm thân nhân
suốt những năm giông bão
Tôi đi tìm thân nhân
qua rừng già nguyên thuỷ
tôi đi tìm thân nhân
qua rừng kẽm gai Mỹ
Tìm thân nhân
tôi đi từ Hà Nội
lặn lội mười năm mới tới Sài Gòn
bằng con đường số Một:
Trường Sơn
Ngày đầu tôi ở với Sài Gòn
bà má gọi tôi: Con
tự nhiên tôi gọi Má!
xa cách thế mà không xa lạ
mẹ đây rồi, ơi mẹ của tôi
tôi gặp thân nhân cùng với mọi người
Có người chưa gặp thân nhân
có người không gặp thân nhân
vợ lạc chồng
anh lạc em
và cha lạc con
ai còn?
ai mất?
Ơi ai không gặp thân nhân
xin tới cùng tôi chung mái nhà ấm áp
cùng tôi hát lên lời ca này
cái lớn lao còn lại hôm nay
là nguyên vẹn
nhân dân
Tổ quốc
Ta đi trên đất đai sum họp
nơi nào cũng có thân nhân

Nghe tắc kè kêu trong thành phố

Tắc kè…
tắc kè…
tôi giật mình
nghe
trên cành me góc đường Công Lý cũ
cái âm thanh của rừng lạc về thành phố
con tắc kè
sao mày ở đây?
Sáng ra nhìn soi mói mỗi cành cây
chả thấy con tắc kè đâu cả
khi chùm đèn thuỷ ngân xanh lên trong vòm lá
tắc kè kêu như tiếng vọng về
Chợt hiện về, thăm thẳm núi non kia
dưới lá là hầm, là tăng, là võng
là cơn sốt rét rừng vàng bủng
là muỗi, vắt, bom, mìn, vực sâu, đèo trơn…
Những đoàn quân đi xuyên Trường Sơn
ngủ ôm súng suốt một thời tuổi trẻ
đêm trăn trở đố nhau:
bao giờ về thành phố?
con tắc kè nhanh nhảu nói: sắp về!
Sắp về!…
sắp về!…
người bạn tôi rung võng cười khoái trá
ấy là lúc những cánh rừng trút lá
mùa khô năm một nghìn chín trăm bảy tư
Ăn tết rừng xong
từ giã chú tắc kè
chúng tôi xuôi – ào ào cơn lũ đổ
các binh đoàn tràn vào thành phố
đang mùa thay lá những hàng me
Lá me vàng lăn tăn trải thảm phố hè
chồi xanh lăn tăn nơi đầu cành run rẩy
cơn gió thoảng chút hương rừng đâu đấy
hạt mưa đầu mùa trong suốt giữa lòng tay
Người bạn tôi không về tới nơi này
anh gục ngã bên kia cầu xa lộ
anh nằm lại trước cửa vào thành phố
giây phút cuối cùng chấm dứt cuộc chiến tranh
Đồng đội, bao người không “về tới” như anh
nằm lại Cầu Bông, Đồng Dù, và xa nữa…
tất cả họ, suốt một thời máu lửa
đều ước ao thật giản dị:
sắp về!
Qua hai mùa thay lá những hàng me
cái tết hoà bình thứ ba đã tới
chao ôi nhớ tết rừng không hương khói
đốt nhang lên
chợt hiện tiếng tắc kè
Tôi giật mình
nghe
có ai nói ở cành me:
sắp về!…

Ánh trăng

Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với biển
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỷ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình

Lời ru đồng đội

Ngủ đi bạn, ngủ đi anh
cánh tay mình ngả ra thành gối êm
ngủ đi bạn, ngủ đi em
ngủ ngon giấc ngủ gối lên tay mình
Hiếm hoi cái giấc yên lành
hành quân xa lại tiếp hành quân xa
bao anh lính trẻ đã già
chưa sang hết suối chưa qua hết rừng
Ngủ hầm, ngủ võng, ngủ bưng
gối đầu tay ngủ cầm chừng mỗi đêm
có người ngủ thế thành quen
đã nghe sợi tóc bạc trên tay mình
Trong hầm biên giới Tây Ninh
lặng yên mình ngắm lính mình ngủ yên
bụi đường trắng tóc thanh niên
má này thì lại áp lên tay này
Trái tim đập ở cổ tay
tim ta ru giấc ngủ đầy cho ta
cánh tay cặp khẩu AK
ngày là bệ súng đêm là gối êm
Ngủ đi anh, ngủ đi em
ngủ ngon giấc ngủ gối lên tay mình

Áp-xa-ra – người múa và điệu múa

Kính tặng các vũ nữ Hoàng gia Cam-pu-chia còn sống sót qua thời diệt chủng
Áp-xa-ra – nữ thần hoá thân thành tượng đá
lại trở về người – mềm mại cánh tay trần
sự trầm buồn chuyển động trên thân thể
ngón tay cong, thực – ảo, ngón tay cong
da thịt mà sao gợn sóng gợn gió
vũ điệu linh thiêng chập chờn trong nhạc gõ
Đá Ăng-co bao nhiêu tuổi rồi
cái đẹp dịu mềm bền hơn cả đá
Áp-xa-ra sống qua bao kiếp người
qua đầm đìa mồ hôi, qua máu và nước mắt
bao nhiêu triều đại chết đi rồi
Áp-xa-ra sống mãi
Và, Áp-xa-ra, nàng hiện thân thành vũ nữ Hoàng gia
cô gái ấy vì nàng mà sinh ra
vì nàng mà múa, mà sống
cũng vì nàng mà vinh quang, mà cay đắng
Áp-xa-ra tồn tại với nhân dân
cái đẹp giương cao ngọn cờ bách thắng
bao lớp người vũ nữ chết đi rồi
vũ điệu tuyệt vời đời đời sống mãi
Bà vũ sư già, lưng còng xuống mặt sạm buồn màu đá
đã một thời người là Áp-xa-ra
một thời sắc nước hương trời
lộng lẫy Hoàng cung ngực hoàng kim con gái
vũ điệu khắt khe không chấp nhận sự già
thời vũ nữ đi qua không thể nào cưỡng lại
Bà vũ sư như tạc bằng sa thạch
cái đẹp ngoài da thu lại về lòng
điệu múa cứ bập bùng trong mắt ướt
Lại tiếp nối những thời hoàng kim con gái
múa đi em, và đẹp nữa đi em
người vũ nữ trở về từ cõi chết
điệu múa trở về từ trong thịt da em
Thân thể làm nền cho sắc đẹp em
sắc đẹp em làm nền cho vũ điệu
em như gạo, điệu múa kia là rượu
rượu rót tràn trong âm nhạc linh thiêng
Múa đi em, và đẹp nữa đi em
cái đẹp giương cao ngọn cờ bất diệt
Dẫu cho dòng thời sự cứ trôi đi
dẫu em sẽ già như bà vũ sư kia
dẫu bà vũ sư rồi sẽ không còn nữa
thì còn lại muôn đời là điệu múa

Chữ của trời

Cuộn khói đen quằn quại – những linh hồn oan nghiệt xoắn lấy nhau
mùi khét rợn người thay cho hương nhang
thay cho khóc than là lốp bốp tiếng gì như nứa nổ
hỡi dân lành bên kia biên giới
Người thấy chăng, con của Người dọn nhau
lưỡi lê xốc từng cái thây chất đống
những đứa con của Hồ Nam? hay Quảng Tây? Quảng Đông?
thây xếp như rạ xếp ngoài đồng
xăng tưới lên, và lạnh lùng lửa cháy…
chữ trừng phạt, trời đang viết đấy
cụm mây đen vần vũ – khói đốt người!

Đêm ở chốt 417

Thâm Lung, Tam Lũng… chìm nghỉm trong đêm
bất chợt lại xanh lè đạn nổ
lửa đốt lòng ta những đêm không ngủ
là ánh đèn đã tắt dưới làng dân

Dạ hương

Tặng Hoàng Tú
Sẽ rất nhớ dáng người vừa thoáng gặp
chiều Lạng Sơn súng nổ rụng hoa đào
những giọt máu của vườn cây vung vãi
Trường sơ tán rồi, cô giáo còn chốt lại
khẩu súng thép chéo lưng con gái
ôi tấm lưng kia ngỡ sinh ra để mà mềm mại
Dáng điệu ấy chốt lại lòng ta mãi
như dạ hương thoáng gặp một đêm nào

Xuồng đầy

con ơi mẹ dặn câu này
sông sâu chớ lội đò đầy chớ đi…
Người dưng người ở đâu về
đi cùng ta một chuyến đi xuồng đầy
Hớ hênh nghiêng chút bên này
sông sâu chới với bàn tay chia lìa
hớ hênh nghiêng chút bên kia
giọt đau thương sẽ đầm đìa mắt ai
Biết rồi, vai cứ kề vai
kệ cho mấp mé cả hai mạn xuồng…
Bưởi nhà ai nở sau vườn
gió bâng quơ thả làn hương giữa trời
cu cườm thong thả bay đôi
về đâu hỡi lục bình trôi lững lờ
Lau già râu tóc lơ phơ
khói sương biêng biếc mấy bờ sông xa
chiều xanh như nỗi nhớ nhà
mây bàng bạc sóng bao la bốn bề
Không vì thương một miền quê
tự dưng người ở đâu về lênh đênh
người đang ước ngọt mơ lành
sầu riêng đang chín trên cành phải không
Cũ xưa đến vậy là cùng
sao sông nước cứ trẻ trung thế này
ai xui người trở về đây
mẹ răn vẫn nhớ, xuồng đầy vẫn đi…

Ông già sông Hậu

Ông già giống cha tôi quá thể
đi làm đồng có xị đế giắt lưng
đang mùa cày không ngày nào bỏ buổi
khách tới thăm – tìm chủ ở ngoài đồng
Khoanh rắn hổ nướng vàng trên lửa rạ
thịt rắn xé trắng ngần mâm lá sen xanh non
rượu trong veo, muối tiêu và ớt đỏ
chủ khách cụng ly ngay bờ cỏ chân cồn
Trôi dạt theo sông về đây cày cấy mướn
sống giang hồ trên đồng ruộng bao la
hỏi gia sản một đời người đâu cả
người chỉ tay vào cái bụng, khà khà
“Qua” ngẫm chán, sống nghĩa là xả láng
ăn hết nhiều, chứ ở hết bao nhiêu
nhà cửa tà tà che lá dừa lá mía
nón áo khỏi lo nhưng nhậu phải đều đều
Ai nghèo thiếu, qua chia cơm sẻ áo
bụng người sôi cũng sôi giống bụng ta
ki kóp một thân làm chi cho cực
giàu ở lòng còn đẹp ở thịt da…
Chủ giục khách nhậu đi đừng hỏi nữa
việc bán lúa dư đăng báo chí cho phiền
dư ít nuôi làng, dư nhiều nuôi nước
thành tích có gì mà phải nêu tên
Dốc chai để người cười vang tiễn khách
lại điềm nhiên cầm tay lái máy cày
máy cũ kỹ mua từ thời cũ kỹ
gió chướng nồng nàn râu tóc phất phơ bay
Lòng người thênh thang ngổn ngang như ruộng
tình người chứa chan cơn gió chướng trên đồng
tôi ngoảnh lại ngắm ông già sông Hậu
buổi trưa nay đủ nhớ một đời không!

Trên đây là các bài thơ của Nguyễn Duy hay đặc sắc mà chúng tôi đã tìm hiểu và muốn chia sẻ với bạn. Thông qua tập thơ này bạn sẽ hiểu thêm về phong cách sáng tác của nhà thơ. Ở đó chính la chất quê mặn mà, đằm thắm trong những hình ảnh đầy chất gàn gũi và thân quen. Đừng quên đón đọc những bài thơ tiếp theo của chúng tôi để cùng tìm hiểu các bài thơ hay nhất của Nguyễn Duy bạn nhé!
Xem thêm: Nhà thơ Nguyễn Duy và tập thơ Ánh trăng (1984) phần cuối